Amerikaanse bizon: verschil tussen versies

Amerikaanse bizon; IUCN-status: Gevoelig (2017)
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Mammalia (Zoogdieren)
Orde:	Artiodactyla (Evenhoevigen)
Familie:	Bovidae (Holhoornigen)
Geslacht:	Bison
	Soort
	Bison bison; (Linnaeus, 1758); Originele combinatie; Bos bison
	Leefgebied bizon
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Amerikaanse bizon op Wikispecies
Portaal	Biologie ; Zoogdieren

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 5 apr 2018 15:29

De bizon (Bison bison) of Amerikaanse bizon is een Noord-Amerikaans zoogdier uit de familie van de holhoornigen (Bovidae). De wetenschappelijke naam van de soort werd als Bos bison in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.^[2]

Kenmerken

Het dier is zwaargebouwd met een hoge schouderbult, een grote zware kop, een korte dikke nek en een breed voorhoofd. Kop, nek, schouders en voorpoten zijn lang en ruig behaard. De rest van het lichaam is bedekt met korter en lichter haar. De kin bevat een verwilderde baard. Het dier heeft een schouderhoogte van 1,90 meter en de lengte van de stier is bijna 3 meter. De staartlengte bedraagt 30 tot 60 cm. De bizon kan een snelheid tot 50 km/u halen.

Amerikaanse bizons worden ongeveer 25 jaar oud. Hun bruine tot zwarte vacht bestaat uit twee lagen: een warme binnenlaag en een dikke, beschermende buitenlaag. Deze dikke vacht is geen overbodige luxe, omdat ze ook voorkomen in bergachtige gebieden, waar ze aan extreem lage temperaturen blootstaan.^[3] Jongen van de Amerikaanse bizon staan al na 30 minuten na de geboorte recht. Enkele uren later kunnen ze al lopen.^[3]

Hiërarchie

In de paartijd leveren bizonstieren felle gevechten om het bezit van de vrouwtjes, door met de koppen tegen elkaar te rammen. Vrouwtjes die met de dominante stier willen paren, galopperen rond om de rivaliteit tussen de stieren aan te wakkeren.

Ondersoorten

Er worden twee ondersoorten onderscheiden^[4]^[5]^[6]:

Bison bison bison: de steppebizon^[bron?], dit is de meest algemene ondersoort zowel in het wild en in dierentuinen. Deze ondersoort leeft van nature meer op de open graslanden, hoewel intussen ook geïntroduceerd in de vroegere leefgebieden van de bosbizon.
Bison bison athabascae: de bosbizon^[bron?], deze ondersoort is veel zeldzamer en leefde meer noordelijker in de Canadese wouden. Verder leeft deze in veel kleinere groepen dan de prairiebizon. Ook is deze ondersoort zwaarder dan de steppebison.

Bescherming

Heden ten dage is de bizon een beschermd dier; er zijn er nog zo'n 30.000 over. Wilde kuddes leven alleen in het Yellowstone National Park en in het Theodore Roosevelt National Park in de VS, in het Nationaal park Wood Buffalo en Nationaal park Elk Island in Canada en in een aantal Russische reservaten.^[7] In de Oude Wereld leeft de eveneens zwaar beschermde wisent (of Europese bizon), een nauw verwante soort.

Bizonjacht en uitroeiing

De Amerikaanse bizon is bijna systematisch uitgeroeid. Enkele honderden jaren geleden leefden er in Noord-Amerika miljoenen exemplaren. In het voorjaar trokken ze langs de buffelpaden naar het noorden, in het najaar naar het warmere zuiden. De uitroeiing van de bizon wordt vaak aan de blanken geweten, maar de historicus Pekka Hämäläinen wijst erop dat ook de Indianen eraan hebben bijgedragen.^[8] In de periode 1830-1839 doodden de Comanche en bevriende stammen op de zuidelijke prairie circa 280.000 bizons per jaar, wat al bijna het maximumaantal was dat gedood kon worden zonder dat de populatie afnam. Door een meer dan 15 jaar durende periode van droogte die in 1845 begon nam de druk op de populatie verder toe.^[8]

In de loop van de 19e eeuw begon de grote slachting. Bizons werden bejaagd omdat ze voedselconcurrenten waren van de koeien van veeboeren. Ook spoorwegmaatschappijen moedigden de jacht aan; botsingen van locomotieven met bizons veroorzaakten schade, en bizons schuilden vaak op plaatsen waar spoorlijnen door heuvels of bergen sneden, en veroorzaakten zo treinvertragingen. Op bizons werd ook gejaagd om hun huid die als aandrijfriem of vloerkleed werd gebruikt. Grote hoeveelheden bizonhuiden werden naar Europa geëxporteerd. Ten slotte werd op bizons gejaagd om de prairie-indianen te dwingen hun nomadische leefwijze op te geven en zich in reservaten te vestigen. Nog in 1875 pleitte generaal Philip Sheridan in het Amerikaans Congres om die laatste reden voor het uitroeien van de bizon.^[9]

Jagers organiseerden speciale bizon-jachttreinen, van waaruit dan op de kuddes geschoten kon worden.^[10] Het gevolg was dat de bizon tegen 1884 vrijwel was uitgeroeid. De indiaan verloor zijn indianenbuffel, onmisbaar om zijn huid en vlees.

Bizons
Bizon in Yellowstone National Park
Bizonschedels voor de 19e-eeuwse mestproductie

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (en) Amerikaanse bizon op de IUCN Red List of Threatened Species.
↑ Linnaeus, C. (1758). Systema naturae ed. 10: 72
↑ ^a ^b Presenting...American Bison. Discovery News (24 oktober 2010).
↑ http://www.iucnredlist.org/details/2815/0
↑ http://www.eznc.org/CMS/show.do?ctx=25145,169646,326578
↑ https://www.animalstoday.nl/canadese-bizons-naar-rusland-gevlogen/
↑ https://www.animalstoday.nl/canadese-bizons-naar-rusland-gevlogen/
↑ ^a ^b Hämäläinen, Pekka (2008). The Comanche Empire. Yale University Press, 294–299, 313. ISBN 978-0-300-12654-9.
↑ Bergman, Brian, Bison Back from Brink of Extinction. Maclean's (16 februari 2004). Geraadpleegd op 15 december 2012. "For the sake of lasting peace, let them kill, skin and sell until the buffaloes are exterminated."
↑ Bizons grazen eindelijk weer in Mexico, via: deredactie.be 28 november 2009

[IUCN-1] (en) Amerikaanse bizon op de IUCN Red List of Threatened Species.

[2] Linnaeus, C. (1758). Systema naturae ed. 10: 72

[DISC-3] Presenting...American Bison. Discovery News (24 oktober 2010).

[4] ttp://www.iucnredlist.org/details/2815/0

[5] ttp://www.eznc.org/CMS/show.do?ctx=25145,169646,326578

[6] ttps://www.animalstoday.nl/canadese-bizons-naar-rusland-gevlogen/

[7] ttps://www.animalstoday.nl/canadese-bizons-naar-rusland-gevlogen/

[Comanche-8] Hämäläinen, Pekka (2008). The Comanche Empire. Yale University Press, 294–299, 313. ISBN 978-0-300-12654-9.

[bergman-9] Bergman, Brian, Bison Back from Brink of Extinction. Maclean's (16 februari 2004). Geraadpleegd op 15 december 2012. "For the sake of lasting peace, let them kill, skin and sell until the buffaloes are exterminated."

[10] Bizons grazen eindelijk weer in Mexico, via: deredactie.be 28 november 2009

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Regel 28: / Regel 28: @@
 ==Ondersoorten==
-Er worden twee ondersoorten onderscheiden<ref>http://www.iucnredlist.org/details/2815/0</ref><ref>http://www.eznc.org/CMS/show.do?ctx=25145,169646,326578</ref><ref>https://www.animalstoday.nl/canadese-bizons-naar-rusland-gevlogen/</ref><ref>http://www.travelnature.nl/nationale-parken/canada/174-2/</ref>:
+Er worden twee ondersoorten onderscheiden<ref>http://www.iucnredlist.org/details/2815/0</ref><ref>http://www.eznc.org/CMS/show.do?ctx=25145,169646,326578</ref><ref>https://www.animalstoday.nl/canadese-bizons-naar-rusland-gevlogen/</ref>:
-* ''[[Bison bison bison]]'': de '''steppebizon''' of '''prairiebizon''', dit is de meest algemene ondersoort zowel in het wild en in dierentuinen. Deze ondersoort leeft van nature meer op de open graslanden, hoewel intussen ook geïntroduceerd in de vroegere leefgebieden van de bosbizon.
+* ''[[Bison bison bison]]'': de steppebizon{{Bron?|erkende Nederlandse naam?|2018|04|04}}, dit is de meest algemene ondersoort zowel in het wild en in dierentuinen. Deze ondersoort leeft van nature meer op de open graslanden, hoewel intussen ook geïntroduceerd in de vroegere leefgebieden van de bosbizon.
-* ''[[Bison bison athabascae]]'': de '''bosbizon''', deze ondersoort is veel zeldzamer en leefde meer noordelijker in de Canadese wouden. Verder leeft deze in veel kleinere groepen dan de prairiebizon. Ook is deze ondersoort zwaarder dan de steppebison.
+* ''[[Bison bison athabascae]]'': de bosbizon{{Bron?|erkende Nederlandse naam?|2018|04|04}}, deze ondersoort is veel zeldzamer en leefde meer noordelijker in de Canadese wouden. Verder leeft deze in veel kleinere groepen dan de prairiebizon. Ook is deze ondersoort zwaarder dan de steppebison.
 ==Bescherming==