Rokin (straat): verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 28 apr 2024 18:20

Rokin (straat) kan verwijzen naar:

Rokin (Amsterdam), een kade langs een deels gedempt water (oorspronkelijk deel van de Amstel) in het centrum van Amsterdam.

Bekijk alle artikelen waarvan de titel begint met Rokin (straat) of met Rokin (straat) in de titel.

Dit is een doorverwijspagina, bedoeld om de verschillen in betekenis of gebruik van Rokin (straat) inzichtelijk te maken.

Op deze pagina staat een uitleg van de verschillende betekenissen van Rokin (straat) en verwijzingen daarnaartoe. Bent u hier via een pagina in Wikipedia terechtgekomen? Pas dan de verwijzing naar deze doorverwijspagina aan, zodat toekomstige bezoekers direct op de juiste pagina terechtkomen.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+{{dpintro}}
-{{Infobox straat
-| straatnaam = Rokin
-| afbeelding = Amsterdam - Koninginnedag 2012 - Rokin.JPG
-| onderschrift= Het Rokin op [[Koninginnedag 2012]]
-| locatie = Amsterdam
-| stadsdeel = Centrum
-| wijk =
-| begin = Dam
-| eind = Muntplein
-| lengte =
-| breedte =
-| postcode = 1012
-| bouwjaar = 16e eeuw
-| genoemdnaar =
-| naamsinds =
-| bestrating =
-| geentoegang =
-| ov = Tram
-| bebouwing =
-| opvallend =
-| overig =
-| detailkaart =
-| detailkaartbijschrift=
-| portaal = Amsterdam
-}}
-[[File:Pontje over het Rokin.jpg|thumb|Gierpontje Rokin tussen 1900 en 1914]]
-[[Bestand:Amsterdam Rokin richting Dam 01.jpg|thumb|Sinds 1916 vormt [[Gebouw Industria]] de noordelijke afsluiting van het Rokin bij de [[Dam (Amsterdam)|Dam]] - foto 2018.]]
-[[Bestand:Rokin2005.jpg|thumb|Het Rokin ter hoogte van het Spui, met links een afscherming voor de werkzaamheden aan de [[Noord/Zuidlijn]] - foto 2005.]]
-[[Bestand:Rokin Langebrugsteeg 1.jpg|thumb|Ruiterstandbeeld van [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] ter hoogte van de [[Langebrugsteeg]].]]
-[[Bestand:Rokin Fontein.jpg|miniatuur|Fontein van Mark Manders in 2017 ter hoogte van [[Scheltema (boekhandel)|Scheltema]].]]
-[[Bestand:Allard pierson.jpg|thumb|Het voormalige gebouw van [[De Nederlandsche Bank]], thans [[Allard Pierson Museum]].]]
-[[Bestand:Nzkapel12.jpg|thumb|Rokin 78-80 met de kunstzalen van Wisselingh en de ingang van de [[Nieuwezijds Kapel (1912)|Nieuwezijds Kapel]]. Op deze plek stond eerder de aan het [[Mirakel van Amsterdam]] gewijde Kapel ter [[Heilige Stede]].]]
-[[Bestand:Voormalig gebouw van Maison de Bonneterie.jpg|thumb|Voormalig gebouw van [[Maison de Bonneterie]], nu [[Hennes & Mauritz]] - foto, december 2019.]]
-Het '''Rokin''' is een water en een straat in [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]], gelegen tussen de [[Dam (Amsterdam)|Dam]] en het [[Muntplein (Amsterdam)|Muntplein]], onderdeel van de vroegere loop van de [[Amstel (rivier)|Amstel]].  Trams van lijn [[tramlijn 4 (Amsterdam)|4]] en [[tramlijn 14 (Amsterdam)|14]] en bussen van een aantal nachtbuslijnen rijden over het Rokin.
+* [[Rokin (Amsterdam)]], een kade langs een deels gedempt water (oorspronkelijk deel van de Amstel) in het centrum van Amsterdam.
-== Naam ==
-De oudste vermeldingen van de naam Rokin dateren van 1559 (als Ruck-in), 1563 (Rock Inne) en 1564 ('t Rockin). De naam duidde de kade aan die kort daarvoor was aangelegd aan de westkant van de toenmalige Amstel, net ten zuiden van de Dam. Daarvoor moesten de panden die tot dan toe tot aan het water van de Amstel stonden 'inrukken'.
+{{dp}}
-Voor het bekende verhaal dat Rokin een verbastering is van Rak-in zijn geen historische aanwijzingen. [[Rak]] is de naam voor een recht stuk vaart, maar dat woord is nergens in Nederland veranderd in rok en er wordt nooit een voorzetsel of bijwoord achter geplakt.
-Het water wordt pas sinds de zeventiende eeuw soms Rokin genoemd.<ref>Rob Rentenaar, Groeten van Elders. Plaatsnamen en familienamen als spiegel van onze cultuur. Strengholt, Naarden 1990 [https://www.dbnl.org/tekst/rent001groe01_01/rent001groe01_01_0021.php]</ref>
-== Demping ==<!-- Inspringpunt voor verwijzing. Titel dus niet wijzigen -->
-Het gedeelte van de Amstel tussen het [[Spui (Amsterdam)|Spui]] en de Dam werd in de jaren dertig in twee etappes ([[1933]] en [[1936]]) gedempt.
-Tot 1933 voer over korte afstand een [[gierpont]]je voor voetgangers en fietsers over het water. Het tarief bedroeg 1 tot 3 cent. Het gedempte gedeelte werd daarna gebruikt als parkeerplaats. In het overgebleven deel van het water meren tegenwoordig [[rondvaartboot|rondvaartboten]] aan.
-Een team [[archeoloog|archeologen]] van het Gemeentelijke [[Bureau Monumenten & Archeologie]] is tijdens de bouw van de [[Noord/Zuidlijn]] bezig geweest met opgravingen. In een bouwput tot 8 meter onder NAP vond men een enorme concentratie van objecten uit de periode [[1300]]-[[1900]]. Naast tientallen potten en kruiken waren er complete schoenen, botmateriaal en vele metalen voorwerpen. Opvallend was dat veel voorwerpen van aardewerk nog heel of bijna compleet waren.
-Het water van de rivier de [[Amstel (rivier)|Amstel]] was hier beduidend rustiger dan in het [[Damrak]], waar hoofdzakelijk scherven zijn gevonden.
-Er zijn voorstellen geweest om de historische situatie te herstellen en het Rokin na de aanleg van de [[Noord/Zuidlijn]] weer uit te graven, maar deze plannen zijn tot op heden tegengewerkt door de ondernemers rond het Rokin.
-== Noord/Zuidlijn en Rode loper ==
-Van [[2003]] tot [[2020]] vonden op het Rokin bouwwerkzaamheden plaats voor [[Rokin (metrostation)|metrostation Rokin]] op de [[Noord/Zuidlijn]]. Tussen Dam en Spui werd in een diepe bouwput het station aangelegd met daarboven een fietsenstalling en een parkeergarage. Nadat de bouwkuip gedicht was werd als onderdeel van project '[[Rode Loper (Amsterdam)|Rode Loper]]' het Rokin samen met het Damrak opnieuw ingericht met grijze natuurstenen stoepen en spanverlichting die het eerdere bordeauxrode geometrische straatmeubilair van [[Alexander Schabracq]] vervangen. Op een nieuw pleintje voor de noordelijke metro-ingang werd na een selectie een bronzen fontein van kunstenaar [[Mark Manders]] geplaatst.
-== Bekende gebouwen ==
-Tot [[1908]] stond aan het Rokin de Kapel ter [[Heilige Stede]] (Nieuwezijds Kapel). Deze kerk werd gebouwd ter ere van het [[Mirakel van Amsterdam]]. In 1988 werd op het trottoir terzijde van Rokin 78-80 de "[[Mirakelkolom]]" geplaatst; een overblijfsel van de afgebroken kerk.
-In [[1608]]-[[1609]] werd naar een ontwerp van [[Hendrick de Keyser]] over het Rokin, bij de Dam, de eerste Amsterdamse [[beursgebouw|beurs]] gebouwd. Deze [[Beurs van Hendrick de Keyser]], die een belangrijke rol speelde in het economische succes van de stad tijdens de [[Gouden Eeuw (Nederland)|Gouden Eeuw]], werd in [[1835]] gesloopt. Het gebouw stond op bogen boven de rivier. Via een centrale tunnel kon een schip onder de beurs naar het Damrak varen.
-Het 'Beurspoortje', een verbinding tussen Dam en Rokin, bleef nog bestaan tot 1913. Onder het in 1913-1916 gereedgekomen [[Gebouw Industria]], aan het noordelijke einde van het Rokin, bevindt zich een nieuw Beurspoortje, dat hieraan herinnert. De tweede beurs, de [[Beurs van Zocher]], die in [[1845]] naar een ontwerp van [[Jan David Zocher]] aan de noordzijde van de Dam, op het Damrak werd gebouwd, werd in 1903 vervangen door de [[Beurs van Berlage]] en maakte vervolgens plaats voor [[De Bijenkorf (warenhuis)|De Bijenkorf]].
-Tussen 1984 en 1987 werd ter hoogte van Rokin 65 het door [[Cees Dam]] ontworpen pand gebouwd voor de (inmiddels naar het [[Beursplein (Amsterdam)|Beursplein]] verhuisde) [[Optiebeursgebouw (Amsterdam)|optiebeurs]]. Sinds december 2012 biedt dit gebouw (met een vernieuwde gevel) onderdak aan [[NRC-Handelsblad]].
-Aan de [[Oude Turfmarkt]] (aan de oostelijke oever van het Rokin) staat het gebouw van het archeologische museum van de Universiteit van Amsterdam: het [[Allard Pierson Museum]]. In dit gebouw uit [[1868]] was tot [[1968]] [[De Nederlandsche Bank]] gevestigd. Het aangrenzende door [[Philips Vingboons]] ontworpen pand uit [[1642]] en het ernaast gelegen Sint-Bernardusgesticht uit [[1842]]-[[1843]] zijn in verband met de vestiging van een nieuwe bibliotheek voor de [[Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam]] in 2004 gerestaureerd in opdracht van de [[Universiteit van Amsterdam]].
-=== Andere gebouwen ===
-* Het pand uit 1912-1928 van voormalig warenhuis [[V&D|Vroom en Dreesmann]].<ref>[https://www.parool.nl/amsterdam/v-d-pand-aan-het-rokin-in-oude-luister-hersteld~bc09a0f9/ V&D-pand aan het Rokin in oude luister hersteld], www.parool.nl; 4 juli 2019</ref>
-* Modewarenhuis [[Maison de Bonneterie]] (tot 2014) uit 1905, Rokin 140-142. Tegenwoordig zit hier [[H&M]].
-* Het gebouw van kunstenaarsvereniging Maatschappij [[Arti et Amicitiae]], op de hoek van het Rokin en het [[Spui (Amsterdam)|Spui]]. In 1841 werd in een van de drie daar aangekochte panden de eerste 'kunstzaal' geopend. Na een verbouwing naar ontwerp van [[Johannes Hermanus Leliman|J.H. Leliman]] werd het complex achter de huidige gevel (1856) tot een geheel.
-* Tabakszaak [[Hajenius]], Rokin 92-96, [[hofleverancier]] van vele Europe vorstenhuizen sinds 1826. Het gebouw, ''De Rijnstroom'' genaamd, stamt uit [[1915]]. Zowel het gebouw als het rijke interieur werd ontworpen door de broers Johan Godard en [[Adolf Daniël Nicolaas van Gendt]], bekende Amsterdamse bouwmeesters.
-* Het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam op Rokin 84.
-* Het van 1908 tot 1912 gebouwde complex aan Rokin 78-80 met, zoals de [[tegeltableaus]] aan de gevel vermelden, de expositiezalen van de destijds internationaal vermaarde kunsthandel van Wisselingh en Co. In het midden van het gebouw bevindt zich de ingang van de eveneens door C.B. Posthumus Meyjes sr ontworpen [[Nieuwezijds Kapel (1912)|Nieuwezijds Kapel]]. Op deze plek stond tot 1908 de Kapel Ter [[Heilige Stede]]. Sinds 2005 is in de voormalige kerk op nummer 78 The Amsterdam Dungeon gevestigd.
-* Magazijn De Gouden Bril, de oudste nog bestaande [[opticien]] in Nederland, op Rokin 72, hoek Wijde Kapelsteeg. Op de dakrand staat een gebeeldhouwde aap met een verrekijker.
-* Het huis van koopman Pieter Janszoon Sweelinck, zoon van de beroemde organist [[Jan Pieterszoon Sweelinck]], op Rokin 145, gebouwd in 1642-1643, met een van de mooiste voorbeelden van een verhoogde [[halsgevel]], ontworpen door [[Philips Vingboons]].
-* Op [[Rokin 99 (Amsterdam)|Rokin 99]] staat het 'jongste monument van Amsterdam'. Dit gebouw uit 1990 is een [[postmodern]] bouwwerk en is ontworpen door [[Mart van Schijndel]] als kantoor van Oudhof Effecten met appartement. Sinds 2017 staat het op de gemeentelijke monumentenlijst.<ref>[https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/rokin-oudhof/ Erfgoed van de Week - Het jongste monument van Amsterdam], www.amsterdam.nl</ref>
-* [[Rokin Plaza]], een groot kantoorgebouw met winkelruimte. Tot 1977 stond hier [[Brand in Hotel Polen|Hotel Polen]].
-* Het voormalig kantoor van ''The Marine Insurance Company Limited'' op [[Rokin 69 (Amsterdam)|Rokin 69]], hoek Wijde Lombardsteeg. Dit fraaie [[Jugendstil]]gebouw uit [[1901]] werd ontworpen door [[Gerrit van Arkel]].
-* Aan de oostkant van het Rokin stond op de nummers 33-47 het gebouw uit 1913 van de [[Rotterdamsche Bank]]. In 1916/17 en 1925 volgden uitbreidingen, waardoor het pand uiteindelijk Rokin 23-51 zou omvatten. Dit complex werd afgebroken in 1987 en vervangen door het gebouw van de [[Fortisbank]]. In 2014 werd dit weer gesloopt en vervangen door twee warenhuisgebouwen die in 2019 in gebruik werden genomen door warenhuis [[Hudson's Bay Company|Hudson's Bay]]. Na de sluiting van Hudson's Bay huisde [[Adyen]] er kantoor.<ref>{{Citeer web|url=https://www.parool.nl/gs-b09c3d8f|titel=Hudson’s Bay-pand aan Rokin wordt kantoor betaalbedrijf Adyen|bezochtdatum=2021-03-06|auteur=Herman Stil|datum=2020-04-17|werk=Het Parool|taal=nl-NL}}</ref>
-* Het pand van boekhandel [[Scheltema (boekhandel)|Scheltema]].
-* Sinds 1916 vormt [[Gebouw Industria]] de noordelijke afsluiting van het Rokin bij de [[Dam (Amsterdam)|Dam]].
-===Rijksmonumenten===
-* [[Lijst van rijksmonumenten aan het Rokin (Amsterdam)]]
-==Kunst==
-De volgende kunstobjecten zijn zichtbaar:
-* Ter hoogte van de [[Langebrugsteeg]] staat een bronzen [[ruiterstandbeeld]] van de jonge [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] van de hand van [[Theresia van der Pant]] (1972).
-*Ter hoogte van het Spui staat de [[Mirakelkolom]] als herinnering aan de [[Heilige Stede|Kapel ter Heilige Stede]] (1988)
-* Ter hoogte van Scheltema de [[Rokinfontein]] van beeldhouwer [[Mark Manders]] (2017)
-* Verspreid over de ruimte kunstwerk ''[[Bicycloud]]'' van [[Frank Tjepkema]] (2017/2018)
-== Afbeeldingen ==
-<gallery widths="150" heights="150">
-Beursvankeyser.jpg|De beurs van [[Hendrick de Keyser]]
-Overzicht - Amsterdam - 20020475 - RCE.jpg|Het Rokin begin 20e eeuw gezien in zuidelijke richting, nog voor de demping.
-Jacobus van Eck, Afb A01634000472.jpg|Het noordelijke deel van het Rokin in 1935, kort voor de demping.
-Rokin-30053.ogg|Polygoon-journaal uit maart 1924 met beelden van het Rokin met langsrijdende trams.
-</gallery>
-== Referenties ==
-{{References}}
-== Externe links ==
-* [https://www.youtube.com/watch?v=iCL0Pp4w4rs: kort filmpje over demping Rokin met beelden gierpontje op youtube]
-* [https://www.amsterdam.nl/projecten/rode-loper-entree/rokin/ Rokin als onderdeel van de Rode Loper: entree van Damrak tot Van Ostadestraat], www.amsterdam.nl
-{{Commonscat|Rokin, Amsterdam}}
-{{Navigatie grachten Amsterdam}}
-{{Navigatie straten Amsterdam-Centrum}}
-{{Coor title dms|52|22|8|N|4|53|32|E|scale:3125}}
-[[Categorie:Gracht in Amsterdam]]
-[[Categorie:Straat in Amsterdam-Centrum]]