Simon Stevin: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 19 mei 2007 00:48

Simon Stevin (Brugge, 1548 – Den Haag of Leiden, 1620) was een Vlaams toegepast wiskundige en ingenieur. Hij vond het decimale stelsel voor getalnotatie uit en gaf de vestingbouw een wiskundige grondslag.

Biografie

Simon Stevin werd in 1548 te Brugge geboren als zoon van Anthenuis Stevin en Cathelyne vander Poort. Zijn vader was afkomstig van Veurne, waar zijn vader burgemeester was. Zijn moeder stamde uit Ieper.

Hij werkte als kassier en boekhouder in Antwerpen en was klerk bij de belastingsdienst in Brugge. In 1581 verhuisde hij naar Leiden, waar hij zich twee jaar later inschreef aan de jonge universiteit. Stevin was dus als wetenschapper een laatbloeier.

Rond 1590 werd hij adviseur van Prins Maurits en ontwierp baanbrekende vestingwerken en legerkampen op wiskundige grondslag. Ook werd hij hoogleraar wiskunde aan de Universiteit Leiden, waar hij "Duytsche Mathematique" (wiskunde in het Nederlands) gaf. Hij woonde samen met Catherine Cray en had vier kinderen bij haar voor hij op 68-jarige leeftijd met haar trouwde. Stevin overleed in 1620 te Den Haag of Leiden. Op zijn grafsteen werd de clootcrans, Stevins beeldmerk, afgebeeld.

Werk

Wiskunde

Zijn eerste gepubliceerde werk was Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver (1582). Dergelijke tabellen waren tot dan toe belangrijke beroepsgeheimen van bankiers. Dankzij Stevins publicatie kon nadien iedereen op eenvoudige wijze berekeningen met rente, rente op rente en dergelijke maken. Stevins belangrijkste werk was De Thiende (1586) waarin hij decimale breuken introduceerde en daarmee het rekenen met breuken sterk vereenvoudigde.

Wetenschappelijke methode

Stevin besefte al vroeg - net als Galilei - het belang van de koppeling van theorie en experiment als wetenschappelijke methode: spiegheling en daet in zijn woorden.

Natuurkunde

Hij berekende de hydrostatische kracht op verticale wanden en formuleerde als eerste de hydrostatische paradox, dus voor Blaise Pascal. Hij weerlegde met een valproef het standpunt van Aristoteles, dat de valtijd van een grote massa kleiner is dan die van een kleine. Dit vond plaats vóór Galilei tot deze conclusie kwam.

Hij droeg bij aan perspectief, statica en mechanica. Verder was hij was de uitvinder van het 'parallellogram van krachten' voor het samenstellen en ontbinden van krachten.

Simon Stevin gebruikte de "Clootcrans" om aan te tonen dat een zelfbeweger niet bestaat

Hij gebruikte als eerste de ontkenning van het bestaan van een perpetuum mobile (Eeuwich roersel, 't welk valsch is) als principe voor het bewijzen van natuurkundige wetten zoals het ontbinden van krachten. Het Clootcrans bewijs is een voorbeeld van zijn aanschouwelijke bewijstrant. Stevin gebruikte het als zijn beeldmerk. Een bekend citaat van Stevin is: "Wonder en is gheen wonder", waarmee hij aangaf dat verschijnselen logisch verklaarbaar zijn.

Verder hield Stevin zich bezig met het vraagstuk van de plaatsbepaling op zee en de stemming van muziekinstrumenten.

Sterrekunde

In zijn boek De Hemelloop van 1608 was hij een van de eerste verdedigers van het systeem van Copernicus.

Techniek

Als militair adviseur van prins Maurits van Nassau schrijft Stevin De Stercktenbouwing (1594), waarin hij militaire versterkingen opnieuw ontwierp om aangepast te zijn aan de projectielbanen van de nieuwe vuurwapens in plaats van de oude kruisboog. Stevin is ook bekend geworden voor het ontwerpen van een zeilwagen, waarmee over het strand van Scheveningen naar Petten werd gereden.

Taaltheorie en purisme

Volgens Stevin hadden Adam en Eva in het paradijs Nederlands gesproken: de oertaal met de meeste korte woorden. Hij gaf de voorkeur aan publicaties in het Nederlands, met eigen woorden voor grieks-latijnse termen. Zijn invloed op het Nederlands is nog steeds merkbaar. Hij bedacht Nederlandse namen voor wetenschappelijke begrippen (purisme). Enkele voorbeelden zijn wiskunde (mathematica), wijsbegeerte (filosofie), scheikunde (chemie), doorsnede (diameter), loodrecht (perpendiculair), evenwijdig (parallel) en vernufteling (ingenieur). Zo kreeg het Nederlands eigen wetenschappelijkje woorden, waar andere Europese talen leenwoorden gebruiken.

Nageslacht

Zijn zoon Hendrik Stevin was vanaf 1640 ambachtsheer van Alphen aan den Rijn. Hij ontwikkelde het vroegst bekende een plan om de Zuiderzee af te sluiten (1667). Tot de revolutie van 1795 hing in de Alphense kerk nog het rouwbord van Hendrik Stevin, waarop het familiewapen stond afgebeeld: de "Clootcrans" en het familie motto: "Wonder en is geen wonder".

Publicaties

Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver, 1582
Problemata geometrica, 1583
L'arithmétique, 1585 (algemene methode oplossen algebraische vergelijkingen)
De Thiende, 1586
De Beghinselen der Weeghconst 1586
De Stercktenbouwing, 1594
De Weeghdaet
De Beghinselen des Waterwichts
Wiskonstighe Ghedachtenissen (bevatte eerde publicaties als De Driehouckhandel (Trigonometrie), De Meetdaet (Landmeetkunde) en De Deursichtighe (Perspectiefleer)
De Havenvinding, 1599
Meetdaet, 1605
De Hemelloop, 1608
Castrametatio, dat is legermeting en Nieuwe Maniere van Stercktebou door Spilsluysen, 1617;
De Spiegheling der Singconst (Theory of the art of singing).

Verder lezen

Dijksterhuis, E. J.: Simon Stevin, Martinus Nijhoff, 's-Gravenhage, 1943
Dijksterhuis, E. J.: De mechanisering van het wereldbeeld, Amsterdam, 1980, vierde druk
Hooykaas, R.: Geschiedenis der natuurwetenschappen, Utrecht, 1976
Devreese, J. T., Vanden Berghe, G.: Wonder en is gheen wonder. De geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620 (342 bldz.), Davidsfonds, Leuven (2003).

Externe links

Naar hem vernoemd

In Brugge is thans het Simon Stevinplein naar hem genoemd, op dat plein staat ook zijn standbeeld. Ook de hogeschool aldaar heeft zijn campus naar Simon Stevin genoemd.

De studievereniging van de faculteit Werktuigbouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven, W.S.V. Simon Stevin, is naar Stevin genoemd.

Een Brugse hogeschool, met onder meer een opleiding architect-assistent, is naar hem genoemd.

In Oudenbosch bevond zich jarenlang de volkssterrenwacht Simon Stevin (tegenwoordig "Quasar Heelal" te Hoeven).

Het meerjarig onderzoeks- en stimuleringsprogramma voor Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie dat gezamenlijk door de Vlaamse en Nederlandse overheid wordt gefinancierd heeft de naam "Stevin" gekregen (zie http://taalunieversum.org/stevin).

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 [[Image:Simon-stevin.jpeg|thumb|right|Simon Stevin]]
-'''Simon Stevin''' ([[Brugge]], [[1548]] – [[Den Haag]] of [[Leiden]], [[1620]]) was een [[Vlaanderen|Vlaams]] toegepast [[wiskundige]] en [[ingenieur]]. Zijn vader, Anthuenis, was afkomstig van [[Veurne]], waar zijn vader burgemeester was. Zijn moeder stamde uit [[Ieper]].
+'''Simon Stevin''' ([[Brugge]], [[1548]] – [[Den Haag]] of [[Leiden]], [[1620]]) was een [[Vlaanderen|Vlaams]] toegepast [[wiskundige]] en [[ingenieur]]. Hij vond het [[decimale stelsel]] voor getalnotatie uit en gaf de [[vestingbouw]] een wiskundige grondslag.
+==Biografie==
-Stevin was als [[wetenschapper]] een laatbloeier. Hij werkte als kassier en boekhouder in Antwerpen en was klerk bij de belastingsdienst in Brugge. In 1581 verhuist hij naar [[Leiden]], waar hij zich twee jaar later (hij was al over de dertig) inschrijft aan de universiteit.
+Simon Stevin werd in [[1548]] te [[Brugge]] geboren als zoon van Anthenuis Stevin en Cathelyne vander Poort. Zijn vader was afkomstig van [[Veurne]], waar zijn vader burgemeester was. Zijn moeder stamde uit [[Ieper]].
+Hij werkte als kassier en boekhouder in [[Antwerpen]] en was klerk bij de belastingsdienst in Brugge. In [[1581]] verhuisde hij naar [[Leiden]], waar hij zich twee jaar later inschreef aan de jonge [[Universiteit Leiden|universiteit]]. Stevin was dus als [[wetenschapper]] een laatbloeier.
+Rond [[1590]] werd hij adviseur van [[Prins Maurits]] en ontwierp baanbrekende vestingwerken en legerkampen op wiskundige grondslag.
+Ook werd hij hoogleraar wiskunde aan de Universiteit Leiden, waar hij "Duytsche Mathematique" (wiskunde in het Nederlands) gaf.
+Hij woonde samen met Catherine Cray en had vier kinderen bij haar voor hij op 68-jarige leeftijd met haar trouwde. Stevin overleed in [[1620]] te [[Den Haag]] of Leiden.
+Op zijn grafsteen werd de [[clootcrans]], Stevins beeldmerk, afgebeeld.
+==Werk==
+===Wiskunde===
 Zijn eerste gepubliceerde werk was ''Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver'' ([[1582]]). Dergelijke tabellen waren tot dan toe belangrijke beroepsgeheimen van bankiers. Dankzij Stevins publicatie kon nadien iedereen op eenvoudige wijze berekeningen met rente, rente op rente en dergelijke maken.
+Stevins belangrijkste werk was ''De Thiende'' ([[1586]]) waarin hij [[decimale breuk]]en introduceerde en daarmee het rekenen met breuken sterk vereenvoudigde.
+===Wetenschappelijke methode===
-Stevins belangrijkste werk was 'De Thiende' ([[1586]]) waarin hij [[decimale breuk]]en introduceerde, en daarmee het rekenen met breuken sterk vereenvoudigde.
+Stevin besefte al vroeg - net als [[Galileo Galilei|Galilei]] - het belang van de koppeling van theorie en experiment als wetenschappelijke methode: ''spiegheling'' en ''daet'' in zijn woorden.
+===Natuurkunde===
-Als militair adviseur van prins [[Maurits van Oranje|Maurits van Nassau]] schrijft Stevin ''De Stercktenbouwing'' ([[1594]]), waarin hij militaire versterkingen opnieuw ontwierp om aangepast te zijn aan de projectielbanen van de nieuwe [[vuurwapen]]s in plaats van de oude [[kruisboog]].
+Hij berekende de hydrostatische kracht op verticale wanden en formuleerde als eerste  de [[Paradox_%28logica%29#De_hydrostatische_paradox|hydrostatische paradox]], dus voor [[Blaise Pascal]]. Hij weerlegde met een valproef het standpunt van [[Aristoteles]], dat de valtijd van een grote massa kleiner is dan die van een kleine. Dit vond plaats vóór [[Galileo Galilei|Galilei]] tot deze conclusie kwam.
-Andere onderwerpen waarover Stevin schreef waren [[astronomie]] (in 1608 was hij een van de eerste verdedigers van het systeem van [[Nicolaus Copernicus|Copernicus]]), [[lijnperspectief|perspectief]], [[statica]] en [[mechanica]] (hij was de uitvinder van het '[[parallellogram van krachten]]'), koersbepaling op zee en de [[stemming (muziek)|stemming]] van [[muziekinstrument]]en.
+Hij droeg bij aan [[lijnperspectief|perspectief]], [[statica]] en [[mechanica]]. Verder was hij was de uitvinder van het '[[parallellogram van krachten]]' voor het samenstellen en ontbinden van krachten.
-[[Image:Stevin.png|thumb|300px|right|''[[Simon Stevin]] gebruikte de "[[Clootcrans bewijs|Clootcrans]]" om aan te tonen dat een zelfbeweger niet bestaat'']]
-Hij gebruikte als eerste de ontkenning van het bestaan van een [[perpetuum mobile]] ''(Eeuwich roersel, t'welk valsch is)'' als principe voor het bewijzen van natuurkundige wetten zoals het ontbinden van krachten.
-Zie het [[Clootcrans bewijs]].
+[[Image:Stevin.png|thumb|300px|right|[[Simon Stevin]] gebruikte de "[[Clootcrans bewijs|Clootcrans]]" om aan te tonen dat een zelfbeweger niet bestaat'']]
-Hij berekende de hydrostatische kracht op verticale wanden en formuleerde als eerste, dus voor [[Blaise Pascal]] de [[Paradox_%28logica%29#De_hydrostatische_paradox|hydrostatische paradox]]. Hij weerlegde met een valproef het standpunt van Aristoteles, dat de valtijd van een grote massa kleiner is dan die van een kleine. Dit vond plaats vóór [[Galileo Galilei|Galileo]] zijn bekende experiment uitvoerde.
+Hij gebruikte als eerste de ontkenning van het bestaan van een [[perpetuum mobile]] ''(Eeuwich roersel, 't welk valsch is)'' als principe voor het bewijzen van natuurkundige wetten zoals het ontbinden van krachten. Het [[Clootcrans bewijs]] is een voorbeeld van zijn aanschouwelijke bewijstrant. Stevin gebruikte het als zijn beeldmerk.
+Een bekend citaat van Stevin is: "Wonder en is gheen wonder", waarmee hij aangaf dat verschijnselen logisch verklaarbaar zijn.
+Verder hield Stevin zich bezig met het vraagstuk van de plaatsbepaling op zee en de [[stemming (muziek)|stemming]] van [[muziekinstrument]]en.
-Stevin is ook bekend geworden voor het ontwerpen van een [[zeilwagen]], waarmee over het strand van [[Scheveningen]] naar [[Petten]] werd gereden.
+===Sterrekunde===
+In zijn boek De Hemelloop van [[1608]] was hij een van de eerste verdedigers van het systeem van [[Nicolaus Copernicus|Copernicus]].
+===Techniek===
-Stevins invloed is nog het best te merken in het [[Nederlands]]. Hij bedacht een heleboel Nederlandse namen voor wiskundige begrippen ([[Taalpurisme|purisme]]). Enkele voorbeelden zijn [[wiskunde]] (mathematica), [[scheikunde]] (chemie), [[Loodrecht (meetkunde)|loodrecht]] (perpendiculair), [[evenwijdig]] (parallel). De termen tussen haakjes zijn in het Nederlands minder ingeburgerd, maar wel vergelijkbaar met de termen die in andere talen worden gebruikt.
+Als militair adviseur van prins [[Maurits van Oranje|Maurits van Nassau]] schrijft Stevin ''De Stercktenbouwing'' ([[1594]]), waarin hij militaire versterkingen opnieuw ontwierp om aangepast te zijn aan de projectielbanen van de nieuwe [[vuurwapen]]s in plaats van de oude [[kruisboog]].
+Stevin is ook bekend geworden voor het ontwerpen van een [[zeilwagen]], waarmee over het strand van [[Scheveningen]] naar [[Petten]] werd gereden.
+===Taaltheorie en purisme===
-In [[Brugge]] is thans het Simon Stevinplein naar hem genoemd, op dat plein staat ook zijn standbeeld. Ook de [[Hogeschool West-Vlaanderen|hogeschool]] aldaar heeft zijn campus naar Simon Stevin genoemd.
+Volgens Stevin hadden Adam en Eva in het paradijs Nederlands gesproken: de oertaal met de meeste korte woorden.  Hij gaf de voorkeur aan publicaties in het Nederlands, met eigen woorden voor grieks-latijnse termen. Zijn invloed op het [[Nederlands]] is nog steeds merkbaar. Hij bedacht Nederlandse namen voor wetenschappelijke begrippen ([[Taalpurisme|purisme]]). Enkele voorbeelden zijn [[wiskunde]] (mathematica), wijsbegeerte (filosofie), [[scheikunde]] (chemie), doorsnede (diameter), [[Loodrecht (meetkunde)|loodrecht]] (perpendiculair), [[evenwijdig]] (parallel) en vernufteling (ingenieur). Zo kreeg het Nederlands eigen wetenschappelijkje woorden, waar andere Europese talen leenwoorden gebruiken.
+==Nageslacht==
-Zijn zoon [[Hendrik Stevin]] was vanaf [[1640]] [[ambachtsheer]] van [[Alphen aan den Rijn]]. Hij ontwikkelde het vroegst bekende een plan om de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] af te sluiten ([[1667]]) .Tot de revolutie van 1795 hing in de Alphense kerk nog het rouwbord van Hendrik Stevin, waarop het familiewapen stond afgebeeld: de "Clootcrans" en het familie motto: "Wonder en is geen wonder".
+Zijn zoon [[Hendrik Stevin]] was vanaf [[1640]] [[ambachtsheer]] van [[Alphen aan den Rijn]]. Hij ontwikkelde het vroegst bekende een plan om de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] af te sluiten ([[1667]]). Tot de revolutie van 1795 hing in de Alphense kerk nog het rouwbord van Hendrik Stevin, waarop het familiewapen stond afgebeeld: de "Clootcrans" en het familie motto: "Wonder en is geen wonder".
+==Publicaties==
+* Tafelen van interest, Mitsgaders De Constructie der selver, [[1582]]
+* Problemata geometrica, [[1583]]
+* L'arithmétique, [[1585]] (algemene methode oplossen algebraische vergelijkingen)
+* De Thiende, [[1586]]
+* De Beghinselen der Weeghconst [[1586]]
+* De Stercktenbouwing, [[1594]]
+* De Weeghdaet
+* De Beghinselen des Waterwichts
+* Wiskonstighe Ghedachtenissen (bevatte eerde publicaties als De Driehouckhandel (Trigonometrie), De Meetdaet (Landmeetkunde) en De Deursichtighe (Perspectiefleer)
+* De Havenvinding, [[1599]]
+* Meetdaet, [[1605]]
+* De Hemelloop, [[1608]]
+* Castrametatio, dat is legermeting en Nieuwe Maniere van Stercktebou door Spilsluysen, [[1617]];
+* De Spiegheling der Singconst (Theory of the art of singing).
+==Verder lezen==
+* [[Eduard Jan Dijksterhuis|Dijksterhuis, E. J.]]: Simon Stevin, Martinus Nijhoff, 's-Gravenhage, [[1943]]
+* [[Eduard Jan Dijksterhuis|Dijksterhuis, E. J.]]: De mechanisering van het wereldbeeld, Amsterdam, 1980, vierde druk
+* Hooykaas, R.: Geschiedenis der natuurwetenschappen, Utrecht, [[1976]]
+* Devreese, J. T., Vanden Berghe, G.: ''Wonder en is gheen wonder. De geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620'' (342 bldz.), [[Davidsfonds]], Leuven (2003).
 ==Externe links==
-* [http://www.simonstevin.be Bibliografie over Simon Stevin]
+* [http://www.simonstevin.be Website met bibliografie over Simon Stevin]
 * [http://www.groenehartarchieven.nl/encyclopedie_item.asp?docnaam=a52 Artikel over Hendrik Stevin]
-==Referenties==
-* J.T. Devreese, G. Vanden Berghe, ''Wonder en is gheen wonder. De geniale wereld van Simon Stevin 1548-1620'' (342 bldz.), [[Davidsfonds]], Leuven (2003).
 * [http://www.dbnl.org/tekst/busk001land02_01/busk001land02_01_0176.htm Busken Huet - Het land van Rembrand]
 * [http://www.dbnl.org/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0009.htm Jan en Annie Romein - Erflaters van onze beschaving]
+==Naar hem vernoemd==
-==Trivia==
+In [[Brugge]] is thans het Simon Stevinplein naar hem genoemd, op dat plein staat ook zijn standbeeld. Ook de [[Hogeschool West-Vlaanderen|hogeschool]] aldaar heeft zijn campus naar Simon Stevin genoemd.
 De studievereniging van de faculteit Werktuigbouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven, [[W.S.V. Simon Stevin]], is naar Stevin genoemd.
@@ Regel 42: / Regel 81: @@
 In [[Oudenbosch]] bevond zich jarenlang de [[sterrenwacht|volkssterrenwacht]] Simon Stevin (tegenwoordig "Quasar Heelal" te [[Hoeven]]).
-Het meerjarig onderzoeks- en stimuleringsprogramma voor Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie dat gezamenlijk door de Vlaamse en Nederlandse overheid wordt gefinancierd heeft de naam "STEVIN" gekregen (cf. http://taalunieversum.org/stevin)
+Het meerjarig onderzoeks- en stimuleringsprogramma voor Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie dat gezamenlijk door de Vlaamse en Nederlandse overheid wordt gefinancierd heeft de naam "Stevin" gekregen (zie http://taalunieversum.org/stevin).
 [[Categorie:Nederlands waterbouwkundige|Stevin, Simon]]