Hardinxveld-Giessendam

**Hardinxveld-Giessendam**
Gemeente in Nederland
Situering
Provincie	Zuid-Holland
Coördinaten	51°49'48,000"NB, 4°52'12,000"OL
Algemeen
Oppervlakte	19,35 km²
- land	16,91 km²
- water	2,44 km²
Inwoners ; (1 januari 2024)	18.760? ; (1109 inw./km²)
Bestuurscentrum	Neder-Hardinxveld
Belangrijke verkeersaders	A15
Politiek
Burgemeester (lijst)	Maria Wiebosch-Steeman (GroenLinks)
Economie
Gemiddeld inkomen (2019)	€ 24.600 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019)	€ 240.000
WW-uitkeringen (2014)	26 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	3371 - 3373
Netnummer(s)	0184
CBS-code	0523
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.hardinxveld-giessendam.nl
	; Bevolkingspiramide (2023)
Portaal	Nederland

Foutief gebruik van Sjabloon:Infobox gemeente Nederland. De volgende parameters dienen niet handmatig te worden ingevoerd:
oppervlakte, oppervlakte land, oppervlakte water, inwoners, datum inwoners en dichtheid.

Hardinxveld-Giessendam (uitspraak^ⓘ) is een gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De gemeente telt Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 19,35 km² (waarvan 2,46 km² water). De beide dorpskernen zijn Boven-Hardinxveld en Giessendam/Neder-Hardinxveld.

Ontstaansgeschiedenis

De gemeente is ontstaan uit de vroegere gemeenten Hardinxveld en Giessendam, die in 1957 werden samengevoegd. Daarbij verviel ruim de helft van het grondgebied van Giessendam - te weten het dorp Giessen-Oudekerk - aan de nieuwe gemeente Giessenburg, die in 1986 opging in Giessenlanden. Sinds de jaren zestig is de gemeente door de bouw van nieuwe wijken (De Peulen, de Wielwijk, de Westwijk, Tienmorgen) sterk gegroeid.

Het dorp Hardinxveld is een van de oudste dorpen van de Alblasserwaard. Er is bekend dat er al in het jaar 1105 een pastoor aanwezig was, en dus ook een kerk. Sinds het jaar 1282 werd Hardinxveld een zogeheten hoge heerlijkheid. Het dorp heeft door de eeuwen heen zeer te lijden gehad van verschillende oorlogen, waaronder de Gelderse oorlogen en de Tachtigjarige Oorlog. De naam Giessendam komt voor het eerst voor in 1231 en is hoogstwaarschijnlijk afgeleid van de aanwezigheid van een dam in het veenriviertje de Giessen, waaromheen een dorp is ontstaan. Deze dam is lange tijd de gemeentegrens tussen Hardinxveld en Giessendam geweest.

Heraldiek

Hardinxveld-Giessendam heeft als wapen een combinatie van de wapens van Hardinxveld en Giessendam, elk met zijn eigen geschiedenis. Het wapen van Hardinxveld is een zogeheten Châtillon-wapen. Bastaardnageslacht, afkomstig uit de buurt van de Franse stad Châtillon-sur-Marne in de Champagne in het huidige Frankrijk, heeft het wapen naar Hardinxveld gebracht. Het wapen van Giessendam is ontstaan in 1939, toen de Giessendammers bij het bouwen van een nieuw gemeentehuis graag een eigen wapen wilden hebben. Toen de dorpen werden samengevoegd, werd ook het wapen gedeeld.

Archeologie

Voor de aanleg van de Betuweroute werd in 1997 eerst een grondig bodemonderzoek gehouden, zo ook langs het tracé in Hardinxveld-Giessendam. Tijdens dat onderzoek stuitte men op enkele archeologische vondsten, waaronder het 7500 jaar oude skelet van een vrouw, dat terstond Trijntje gedoopt werd. Het is het oudste skelet dat tot nu toe in Nederland uit de grond kwam. Sinds december 2003 is de reconstructie van het lichaam toegevoegd aan de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Ook is uit diezelfde periode in april 1998 een boomstamkano opgegraven.

Sinds de jaren zeventig is binnen het dorp een historische vereniging actief. Na de aankoop van een historisch pand aan Buitendams 4, wat dienst ging doen als het informatiecentrum van de vereniging is, sinds 1 januari 2007 in het pand Peulenstraat 243 het nieuwe Historisch Informatie Centrum ingericht. In de jaren '90 werd in Giessendam aan Binnendams 6 het museum De Koperen Knop geopend.

Taal

Van origine hadden zowel Giessendam en Hardinxveld een eigen dialect. Dit wordt echter nog maar door een enkeling gesproken. Het accent van de Hardinxvelder houdt - zeer globaal gezien - het midden tussen Rotterdams en Utrechts; het Alblasserwaards accent zoals dat in de omliggende streek ook veelvuldig kan worden aangetroffen. Met name de scherpe áá-klank in woorden waar men in het AN een korte a hoort is kenmerkend voor de plaatselijke uitspraak van het Nederlands.

De 21ste eeuw

Aan het begin van de 21e eeuw kwam de gemeente in financiële problemen, wat er onder meer toe leidde dat de gemeente enige tijd onder toezicht van de provincie kwam te staan. Er werd flink bezuinigd en de gemeente zag zich genoodzaakt de relatief lage woonlasten in het dorp flink te verhogen. In 2004 werd een actiecomité opgericht dat zich tegen de stijging van de OZB verzette. Het actiecomité vond in 2005 aansluiting bij de T@B (ontstaan nadat een VVD-raadslid zich afsplitste van de partij en daarbij de raadszetel behoudt). De T@B nam in 2006 deel aan de gemeenteraadsverkiezingen en behaalde twee zetels in de raad. Fractievoorzitter van de T@B is Benhard van Houwelingen. Toen Van Houwelingen in de gemeenteraad kwam in 2006 was hij de jongste fractievoorzitter van Nederland. SGP en VVD verloren in 2006 beide een zetel ten opzichte van de verkiezingen in 2002. Bij de nieuwe gemeenteraadsverkiezingen (2010)kreeg de T@B vijf zetels en werden ze de grootste partij in het dorp.

Het dorp leeft voor een aanzienlijk deel van de aannemerij, visserij en de scheepsbouw (onder meer Damen Shipyards Group en IHC Merwede). Ook kent het dorp meerdere industrieterreinen, waar onder meer de bedrijven Luxaflex Nederland en Klijn zijn gevestigd.

Gemeenteraad en burgemeester

In 1984 wordt Boelhouwer van Wouwe de burgervader van het dorp. Toen hij in 1995 naar Katwijk vertrok, werd hij opgevolgd door Arie Noordergraaf. Deze vertrok in 2006 naar Soest. Roel Augusteijn is waarnemend burgemeester geweest tot september 2008. Sinds 18 februari 2009 is Maria Wiebosch-Steeman (GroenLinks) de eerste vrouwelijke burgemeester van de gemeente.

Anno 2010 bestaat de gemeenteraad uit de volgende partijen:

PvdA 2 zetels
ChristenUnie 4 zetels
SGP 3 zetels
Transparante Partij voor Algemeen Belang 5 zetels
CDA 2 zetels
VVD 1 zetels

Rijksmonumenten

Lijst van rijksmonumenten in Hardinxveld-Giessendam

Bekende inwoners

Onderstaand lijstje bevat enkele prominente (oud-)inwoners van Hardinxveld-Giessendam:

Elco Brinkman (1948), oud-politicus en bestuurder
Erik de Bruin (1963), discuswerper en kogelstoter
Klaas Jan Mulder (1930-2008), organist, pianist en dirigent
Johannes van der Poel (1909-1981), predikant
Kim Putters (1973), bestuurskundige en politicus
Job de Ruiter (1930), rechtsgeleerde en politicus

Literatuur

Verbruggen, M. Verpoorte, A. Beukers, E. Aanvullend archeologisch onderzoek in het trace van de Betuweroute, vindplaats 3: Hardinxveld-Giessendam. Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek, 1998.
Carmiggelt, Arnold. Opgespoord verleden: archeologie in de Betuweroute. Abcoude: Uniepers, 2001.