's-Heerenberg

'**s-Heerenberg**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Montferland
Coördinaten	51° 53′ NB, 6° 15′ OL
Algemeen
Inwoners	ca. 8000
Foto's
Portaal	Nederland

Het 16de eeuwse raadhuis in 's-Heerenberg

's-Heerenberg (Nedersaksisch: ’s-Heerenbarg) is een Nederlandse stad gelegen in de provincie Gelderland. Ze maakte deel uit van de voormalige gemeente Bergh en tegenwoordig van de gemeente Montferland. Het stadje telde ongeveer 8000 inwoners in 2003. 's-Heerenberg verkreeg op 8 september 1379 stadsrechten van Willem I van den Bergh.

Geschiedenis en bezienswaardigheden

In 's-Heerenberg bevindt zich kasteel Huis Bergh, waar de heren van den Bergh zetelden. In het kasteel zijn tal van schilderijen van oude Italiaanse meesters te bezichtigen. Ook het oude stadscentrum met onder andere de stadsomwalling en de Plantage, een parkbos juist ten westen van Huis Bergh, trekken veel toeristen. In de directe omgeving ligt het natuurgebied Montferland, een heuvelachtig bosgebied dat door fietsers, wandelaars en paardrijders druk bezocht wordt.

Het Neije Raethuys werd in 1531 gebouwd ter vervanging van het Ailde Raethuys aan de Kellenstraat. Van oudsher is het raadhuis het bestuurscentrum van zowel de stad als van het land van den Berge. Vergaderingen van de magistraat en van de geërfden van het graafschap Bergh hebben hier plaatsgevonden. Daarnaast werd er recht gesproken. In de kelder bevond zich een gevangenis en heden ten dage is voor het raadhuis een schandpaal opgesteld. De raadhuisklok uit 1526 werd in vroeger tijden gebruikt om de burgers bijeen te roepen voor vergaderingen en bij een uitbraak van een ramp, zoals een brand. Het raadhuis werd in de jaren 1914-1918 gerestaureerd. Verder is er ook nog de Boetselaersborg, een klein kasteeltje aan het Kattenburg. Dit kasteeltje behoort tot de bezittingen van Huis Bergh, en is niet van binnen te bezichtigen.

Zowel Burgers' Zoo als het Afrika museum (tegenwoordig in Berg en Dal) hebben hun oorsprong in 's-Heerenberg. Het Afrika museum is begonnen in het voormalig klooster Don Rua waar tot 1999 het bekende creativiteitscentrum Gouden Handen gevestigd was. De toenmalige paters, die naar Afrika reisden, besloten een museum op te richten.

's-Heerenberg telt 30 rijksmonumenten.

Mechteld ten Ham en Pim Pandoer

Door het boek Pim Pandoer en de heks van 's-Heerenberg genoot de stad rond het midden van de 20e eeuw enige bekendheid. Het verhaal is gebaseerd op een oude weduwe met de naam Mechteld ten Ham die van verschillende zaken door de toenmalige 's-Heerenbergse bevolking beschuldigd werd. Ze werd op 26 juli 1605 op de brandstapel gezet nadat eerder de waterproef bij De Laak in Azewijn had uitgewezen dat ze inderdaad een heks zou zijn. In 's-Heerenberg wordt rond augustus elk jaar een feest gevierd ter ere van de oude weduwe (het Mechteld Ten Ham-feest).

Uitgaansleven

's-Heerenberg heeft een levendig uitgaansleven. Er zijn veel kroegen te vinden, en een enkele dansgelegenheid. Ook zijn er enkele hotels en restaurants/eetgelegenheden.

Carnaval

's-Heerenberg staat bekend om carnaval, boven de rivieren is dit (samen met het Twentse Oldenzaal en het Achterhoekse Groenlo) "het Mekka van de carnaval". De diverse optochten trekken tienduizenden bezoekers. Tijdens carnaval is 's-Heerenberg bekend onder de naam Waskupenstad.

De Duitse Grens

Bepalend voor 's-Heerenberg is de ligging tegen de Duitse grens. Aan de overzijde van de grens is de Duitse gemeente Emmerik (Duits: Emmerich) (met onder andere het kerkdorp Elten) gelegen. Vanuit 's-Heerenberg zijn er vier grensovergangen. Deze zijn, van oost naar west:

De grensovergang juist ten oosten van industrieterrein 't Goor. In de jaren '90 is hier een loopbrug gerealiseerd. Deze overgang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers. Tot 1987 waren hier de resten van de Zwarte Brug zichtbaar. Toen was er echter geen mogelijkheid hier de grens te passeren.
De Nieuwe Grens. Dit is de belangrijkste grensovergang in 's-Heerenberg. De overgang ligt ongeveer een kilometer oostelijk van de oude grens, en ligt aan de doorgaande weg tussen Doetinchem en Emmerik.
De Oude Grens. Deze grensovergang ligt aan de rand van het historische centrum van 's-Heerenberg.
Grensovergang De Linthorst. Deze groene grensovergang ligt ten westen van De Plantage, tussen 's-Heerenberg en Stokkum, en leidt naar de Emmerikse buurtschap Elsepaß. Deze grensovergang is toegankelijk voor fietsers en voetgangers.

In alle gevallen is het riviertje de Wetering de feitelijke grens.

Canadees kanon als oorlogsmonument

Omdat 's-Heerenberg de eerste stad in Nederland ten noorden van de Rijn is die na de Tweede Wereldoorlog werd bevrijd door de Canadezen, werd er op 5 mei 2010 een Canadees kanon op de 's-Heerenbergse Bleek onthuld.

Religie

Tijdens de Hollandse Zending tussen de jaren 1799 en 1842 was er een seminarie in Huis Bergh gevestigd.

Religie anno 2007

In 's-Heerenberg staan drie kerken. De grootste kerk is de R.K.-kerk H. Pancratius, gelegen tegenover het oude stadhuis, midden in het oude stadscentrum. Deze kerk is ontworpen door Alfred Tepe en een voorbeeld van neogotiek. De tweede kerk van de stad, de R.K. Emmauskerk, ligt tussen de Oude Doetinchemseweg en winkelcentrum De Bongerd in het oosten van de stad. De derde kerk is de Nederlands Hervormde kerk, en deze is gelegen naast de oprit tot Huis Bergh. Overigens is slechts een kleine minderheid van de 's-Heerenbergse bevolking van Nederlands-Hervormde signatuur.

Ontspanning en sport

's-Heerenberg heeft een rijk verenigingsleven. Zo zijn er muziekvereniging Harmonie Crescendo en voetbalvereniging MvR. Verder is er het Sportcomplex Montferland. Anno 2010 zal er een nieuw sportcomplex gereed zijn. Dit complex wordt gebouwd naast het huidige complex. Ook heeft 's-Heerenberg een eeuwenoud gilde, het Broederschap St. Antoniusgilde, dat al bij het krijgen van de stadsrechten is opgericht (wat recent ontdekt is). Tegenwoordig houdt men het jaar 1574 aan, bepaald in de jaren 50 door het toenmalige bestuur.

Bekende 's-Heerenbergenaren

Jan Ysbrands Galama, pastoor
Mechteld ten Ham, de "heks" van 's-Heerenberg
Jozef Rulof, paragnost
Frits Spies, kaarsenmaker
Gerard Cornielje, muzikant
John Leeuwerik, voetballer
Dick Mol, amateur-archeoloog, in de jaren '80 woonachtig in 's-Heerenberg

Zie ook

Bergh

Externe links

Zie de categorie 's-Heerenberg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.