Baarn
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
Baarn (ⓘ) is een gemeente en stad in de Nederlandse provincie Utrecht, gelegen aan de rivier de Eem. De totale gemeente telt Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 33,03 km² (waarvan 0,46 km² water). Een oorspronkelijke inwoner van Baarn wordt een Baarnaar[1] genoemd. Een inwoner die later is gekomen, noemt men een Baarnees. Vanaf 6 september 1948 tot 30 april 1980 was Baarn een koninklijke residentie aangezien Koningin Juliana er resideerde, omdat zij volledig woonde op Paleis Soestdijk dat in de Gemeente Baarn ligt.
Wijken en buurten
Kernen
Wijken
- Centrum (Baarn)
- Professorenbuurt
- Componistenbuurt
- Zandvoort
- Rode Dorp
- Oosterhei
- Nieuwe Oosterhei
- Eemdal
- Zeeheldenbuurt/Schoonoordpark
- Nieuw-Baarn
- Pekingpark
- Emmapark
- Amaliapark
- Wilhelminapark
- Prins Hendrikpark
- Bloemenbuurt
- Staatsliedenbuurt
- Schilderswijk (Baarn)
- Noordschil
- Tuindorp
- Hoog Baarn
Geschiedenis
Baarn ligt in het midden van Nederland op de grens van de provincies Utrecht en Noord-Holland, aan de enige rivier die van bron tot monding op Nederlands gebied ligt, de Eem. Al vanaf 8000 tot 4500 v.Chr. heeft de mens zich in de omgeving van de rivier opgehouden. Het bewijs hiervoor is geleverd door enkele duizenden stuks vuursteen die bij een viertal archeologische onderzoeken zijn gevonden.
Voor de oorsprong van het dorp Baarn moeten we terug naar de twaalfde eeuw. In die tijd werden de bestaande dorpen te klein, mede door de kruistochten, de handelsbetrekkingen met andere regio's en de groei van de bevolking. Doordat elk dorp in grote mate in eigen behoefte voorzag, moest men over een omliggend gebied van voldoende grootte beschikken, bijvoorbeeld om in de behoefte aan brandstof te voorzien of om het vee te kunnen weiden. In en rond de twaalfde eeuw ontstonden daardoor vele nieuwe nederzettingen, waaronder waarschijnlijk ook het huidige Baarn. De eerste nederzetting, die in de omgeving van de Leestraat lag, zal uit maximaal een twintigtal boerderijen hebben bestaan. Pas in de veertiende eeuw verplaatst de kern van het dorp zich in de richting van de Brink, waar in de eerste helft van diezelfde veertiende eeuw de Pauluskerk is gebouwd.
De oorsprong van de naam 'Baarn' geeft nog steeds veel stof tot discussie en heeft nog steeds niet tot een bevredigend antwoord geleid. Het meest voor de hand liggend lijkt dat de naam een verwijzing is naar 'een gebied waar veel brandstof te halen of te delven is', (vergelijk 'Barneveld': veld waar brandstof te halen valt). Klinkermethatesis zorgt voor omdraaiing van de r en de a: branden wordt barnen.
Omstreeks 1350 verleent de bisschop van Utrecht de inwoners van Baarn stadsrechten, het recht van zelfbestuur aan het dorp. Het recht van poorterij heeft Baarn nooit gekregen. Baarn heeft daarom nooit een muur of wal om het dorp heen gehad.
Rond 1500 had Baarn negenhonderd inwoners. Een daling is te zien in 1633 toen na telling ongeveer 650 inwoners Baarn bevolkten. Deze daling had te maken met oorlogen. Een echte groei ontstond tussen het einde van de achttiende eeuw en circa 1830. Toen telde Baarn zo'n 1800 inwoners. Fabrieken werden gevestigd en men bouwde bijbehorende arbeiderswoningen. Zo vestigde zich in 1802, aan de Hoofdstraat, de tapijtfabriek van Scherenberg. In 1807 had de fabriek zo'n driehonderd werknemers in dienst. Ook vestigden zich spinscholen in Baarn en Soest. In een latere periode begon patisserie De Ruyter aan de Brinkstraat 25-27 met de fabricage van haar vermaarde gestampte muisjes.
In de Gouden Eeuw, van 1600 tot 1672, stond Amsterdam centraal in de ontwikkeling van Baarn. Baarn was vergeleken bij het grote Amsterdam slechts een dorp, maar wel een aantrekkelijk dorp voor de hoofdstedelijke kooplieden en patriciërs. Zij lieten tot ver in de achttiende eeuw weelderige zomerverblijven en jachthuizen bouwen op grote stukken land in Baarn. Zoals het lustslot 'Soestdijk', tussen 1674 en 1678 gebouwd door de Amsterdamse burgemeester Cornelis de Graeff, de buitenplaats Groeneveld en ook hofstede 'De Eult', omstreeks 1640 gebouwd door de Amsterdamse burgemeester Johan Bicker op een stuk grond aan de dijk naar Soest. Vermeldenswaard is ook de buitenplaats Pijnenburg, een ontwerp van architect Philips Vingboons, gebouwd in 1647 voor de rijke weduwe Sara de Wael.
De plaatselijke middenstand breidde fors uit. Kruideniers, meubelmakers, bloemisten, kledingontwerpers en schoenmakers stelden hun diensten ter beschikking. Zij etaleerden hun producten en zo ontstond een nieuw verschijnsel: de winkelstraat. Oude woonstraten als de Laanstraat, Brinkstraat, Nieuwstraat en Nieuw Baarnstraat kregen een winkelfunctie en niet voor niets kreeg de Laanstraat als bijnaam: Baarnse Kalverstraat. De Laanstraat is overigens in 1876 genoemd naar de eerste burgemeester van Baarn, mr. J.C.G.C. Laan.
Na de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort in 1874, nam de handel en industrie toe en werd Baarn van een agrarisch dorp een villadorp. Veel welgestelde mensen, grotendeels afkomstig uit Amsterdam, kwamen zich hier tijdens de zomermaanden of permanent vestigen en lieten ruime villa's bouwen op grote kavels, net als in andere plaatsen van het Gooi. Vele families die in het buitenland (Indië) rijk waren geworden, kozen Baarn als hun laatste aardse woonoord. Hier konden ze in alle rust, omgeven door weiden en heidevelden, genieten van hun laatste levensjaren. Dat gaf Baarn de macabere bijnaam “het groene graf”. Baarn kreeg zelfs een drukbezocht badhotel, dat door de beroemde architect Berlage in 1887 werd gebouwd (met uitzondering van het torentje is het gebouw in 1984 gesloopt).
Na 1945: Na de Tweede Wereldoorlog maakte een aantal villa's plaats voor flat- en bungalowbouw. Maar nog steeds is, wandelend door de dorpskern en door de boomrijke lanen van 'Hoog Baarn' te zien dat Baarn veel van zijn oude charmes heeft behouden en als woonplaats geliefd is.
Het gemeentewapen van Baarn is in heraldische termen: 'een gouden bisschop op een veld van azuur (geel op blauw)'. Het is een voorstelling van Sint Nicolaas, de patroon van de middeleeuwse Baarnse geloofsgemeenschap, het kerspel of parochie. De geschiedenis van dit wapen gaat terug tot de veertiende eeuw, toen Baarn stadsrechten kreeg. Men vindt het wapen op de oudste stadszegels. Het wapen werd in 1818 bij Koninklijk Besluit officieel vastgesteld.
Dit oorspronkelijke wapen is gedurende ruim honderd jaar vervangen geweest door een ander wapen, voorstellend een man die een steigerend paard aan de teugel houdt. Dit wapen werd in 1867 aangenomen, bij de samenvoeging van Baarn en de Vuursche tot één gemeente. Het duurde tot 1969 voor het Baarnse gemeentebestuur besloot het oude wapen in ere te herstellen, wat vervolgens officieel werd vastgesteld door de Hoge Raad van Adel, die over deze zaken beslist.
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Baarn bestaat uit 19 zetels. Hieronder vindt u de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | ||||||||||
| VVD | 6 | 7 | 3 | 5 | 5 | ||||||||||
| PvdA | 4 | 4 | 3 | 5 | 3 | ||||||||||
| CDA | 4 | 4 | 3 | 4 | 3 | ||||||||||
| Hart voor Baarn | - | - | 7 | 1 | - | ||||||||||
| D66 | 3 | 2 | 1 | - | 2 | ||||||||||
| GroenLinks | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||||||||||
| ChristenUnie* | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||||||||||
| Baarnse Onafhankelijkheidspartij | - | - | - | 1 | 3 | ||||||||||
| Lijst Tinus Snijders | - | - | - | 1 | 1 | ||||||||||
| Totaal | 19 | 19 | 19 | 19 | 19 | ||||||||||
* Deed in 1994 en 1998 mee als combinatie RPF, GPV en de SGP, en in 2002 en 2006 als combinatie ChristenUnie-SGP.
Bezienswaardigheden
- Paleis Soestdijk
- Kasteel Groeneveld
- Het Amaliapark
- De Brink
- Pauluskerk
- Heilige Nicolaaskerk
- Gemeentehuis van Baarn
- Treinstation met Koninklijke wachtkamer
- Cantonspark
- Hertenkamp in het Bosje van IJzendijke
- Lage Vuursche en kasteel Drakestein
- De Naald van Waterloo
- Hoog Baarn om de vele mooie villa's die Baarn rijk is
- De Pekingtuin
- Het oude gemeentehuis
Zie ook de Lijst van rijksmonumenten in Baarn (stad).
Bekende inwoners
Geboren
- Henriëtte de Beaufort (13 oktober 1890 - 26 maart 1982), schrijfster
- Plien van Bennekom (20 maart 1971), cabaretière
- Fanny Blankers-Koen (26 april 1918 - 25 januari 2004), atlete en Olympisch winnares
- Piet Esser (9 maart 1914 - 19 november 2004), beeldhouwer
- Bob Fosko, alias Geert Timmers (4 oktober 1955), muzikant, tekstschrijver, acteur, recensent, producer, presentator, stem en programmamaker
- Hans Gispen (11 augustus 1905 - 16 juni 1968), politicus (ARP, minister), ambtenaar en topfunctionaris (Organon)
- Maria Kraakman (5 augustus 1975), actrice
- Fred Lammers (1937), royaltykenner
- Irene van Lippe-Biesterfeld (5 augustus 1939), prinses
- Vincent Moes (17 mei 1973), acteur
- Albert Muis (1914-1988), kunstenaar
- Dustley Mulder (27 januari 1985), voetballer
- Beatrix der Nederlanden (31 januari 1938), koningin van Nederland sinds 1980
- Christina der Nederlanden (18 februari 1947), prinses
- Tineke de Nooij (27 april 1941), presentatrice
- Martin van Rhee (2 juli 1976), Nederlands kampioen Masters biljart artistiek (kunststoten) ereklasse 2009; 6de op EK en 3de op WK 2009
- Marlayne Sahupala, eigenlijk Marleen van den Broek (1 juli 1971), zangeres en presentatrice SBS 6
- Adri Schipper (10 juni 1951), wielrenner
- Petra Sijpesteijn (2 februari 1971), hoogleraar Arabische taal en cultuur aan de Universiteit Leiden
- Marian Visser van Klaarwater (19 oktober 1952), auteur en onderzoeksjournalist
- Yorick van Wageningen (24 juni 1964), acteur
- Diederik van Weel (28 september 1973), hockeyinternational
- Michiel Wijsmuller (15 mei 1950), voorzitter Amsterdamse haven
Overleden
- Augusta de Wit (25 november 1864 - 9 februari 1939), romanschrijfster
- Aletta H. Jacobs (9 februari 1854 - 10 augustus 1929), Nederlandse arts en feministe
- Wouter Paap, ( Utrecht 7 mei 1908, gestorven Baarn 7 oktober 1981), componist, muziekjournalist en essayist
- Alfred Leonard (Bob) Bouma, (Groningen, 30 december 1929 - gestorven Baarn 17 september 2009), televisiepresentator
Woonachtig
- Annette Barlo (1974), actrice en presentatrice
- Fred Butter (1957), musicalzanger en acteur
- Ben Cramer (1947), levensliedzanger en musicalzanger
- Joop van den Ende (1942), televisie- en theaterproducent
- Marijke Helwegen (1948), presentatrice en entertainster
- Mariska Hulscher (1964), presentatrice en coach
- Jeroen van Koningsbrugge (1973), acteur, presentator, cabaretier en zanger
- Peter Lusse (1959), acteur en cabaretier
- Arnoud Boot (1960), econoom
- Marlayne Sahupala (1971), zangeres en presentatrice (ook geboren)
- Tineke Verburg (1956), omroepster en presentatrice
- Pia Douwes(1964), musicalzangeres
Voormalig woonachtig
- Ferdinand Folef d'Aulnis de Bourouill (1850-1925), burgemeester van Baarn van 1897 tot 1916
- Lodewijk van Deyssel, pseudoniem van Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm (1864-1952), schrijver
- Maurits Cornelis Escher (1898-1972), wereldberoemd graficus (woonachtig van 1941 tot 1970)
- Johan Hendrik Willem Leliman (1878-1921), belangrijk architect van o.a. villa's in het Gooi (woonachtig van 1917 tot 1921)
Koninklijk huis:
- Kroonprinses Beatrix (1938) met haar gezin, woonachtig op kasteel Drakensteyn te Lage Vuursche
- Voormalig koningin Juliana (1909-2004) en echtgenoot prins Bernhard (1911-2004), woonachtig op Paleis Soestdijk te Soestdijk tot aan hun overlijden
Stedenband
Zie ook
Externe link
-Flag.svg){kind=small}
· 
· 
· ·