Tuinstad

Het 3-magnetenmodel van Howard waarbij hij inging op de vraag "Waar zullen de mensen heen gaan?" met als keuzes 'Town' (stad), 'Country' (platteland) of 'Town Country' (stad-platteland), waarbij de laatste magneet alle positieve zaken van beide anderen combineert. Uit Howard's boek Tomorrow: A Peaceful Path to Real Reform (1898)

Diagram van het tuinstadconcept uit Howard's boek Garden Cities of tomorrow (1902)

De tuinstad is oorspronkelijk een, in 1898, door Ebenezer Howard ontwikkeld revolutionair model voor stedelijke ontwikkeling. Hiermee wilde hij de arbeidersbevolking bevrijden uit de toenmalige misère van de industriële metropool. Het model behelsde de oprichting van een reeks zelfvoorzienende en autonome steden, met elk maximaal 32.000 inwoners, midden op het platteland. Het tuinstadmodel was een complete samenleving op lokaal schaalniveau, die een intensieve participatie van de bevolking in het bestuur en in het culturele leven moest gaan kennen, belichaamd in een besloten, intieme en geborgen vormgeving.

Tuindorpen en tuinwijken

Ten minste één Wikipediagebruiker vindt dat de inhoud van dit artikel ingevoegd zou moeten worden in Tuindorp (wijk) of dat er een duidelijkere afbakening tussen beide artikelen dient te worden gemaakt. Als de tekst wordt ingevoegd, dient dit artikel een doorverwijzing te worden (bekijk voorstel).

Tuindorp Nieuwendam Poortwoningen

In de praktijk werden slechts enkele tuinsteden volgens het concept van Howard gerealiseerd; des te meer vond het model in de jaren 1900-1925 echter toepassing als tuindorp of tuinwijk aan de rand van de bestaande stad, dus niet als zelfvoorzienende nederzetting midden op het platteland.

Tuindorp kan verwijzen naar een variant op het originele tuinstadmodel, vaak wat bescheidener uitgevoerd als onderdeel van een grote(re) stad in plaats van een op zichzelf staande nieuwe gemeenschap; enkele wijken die als tuindorp zijn opgezet:

• Tuindorp Nieuwendam, een wijk in Amsterdam,
• Tuindorp Oostzaan, een arbeidersdorp in Amsterdam-Noord,
• Tuindorp Rijnwaarden, een dorp/wijk in de gemeente Rijnwaarden,
• Tuindorp (Utrecht) en Tuindorp Oost, twee wijken in Utrecht,
• Tuindorp Het Lansink in Hengelo opgericht door Stork.

Tuinwijk, een kleinere variant van het tuindorp, eveneens als onderdeel van grote(re) steden

• Tuinwijk (Bergen op Zoom)
• Tuinwijk (Utrecht)
• Tuinwijk-Zuid Haarlem
• Kruidenbuurt in Eindhoven
• Fatima in Weert
• Tuinwijken in Brussel

Een voorbeeld van een kleinschalig tuindorp dat geen deel uitmaakt van een grotere plaats is Heveadorp.

Ook in het nieuwe millennium zijn er initiatieven die teruggrijpen op het inmiddels meer dan 100 jaar oude tuinstad-idee:

• De Vijfhoek in Deventer is een tuinstad met bijna 5000 woningen geïnspireerd op klassieke Engelse tuinstadvoorbeelden.
• EVA-Lanxmeer is een veel omvattende ecowijk in Culemborg, een ontwerp geīnspireerd door het tuinstadmodel.