Montesa (motorfiets)
Montesa is een Spaans merk van motorfietsen, dat tegenwoordig Honda-motorfietsen produceert.
Motocicletas Montesa, Permanyer S.A, later Permanyer S.A. de Industrias Mecanicas en Montesa/Honda S.A, Barcelona.
Spaans bedrijf dat in 1941 werd opgericht door Francisco Bulto, ondernemer en motorliefhebber en begenadigd coureur die later Bultaco zou oprichten, en Pedro Permanyer-Puigjaner, ondernemer en ingenieur die in de oorlogstijd zich had gericht op ontwikkeling de ontwikkeling en productie van gasturbines voor auto's, vrachtwagens en electrische generatoren.
Montesa was het eerste Spaanse bedrijf dat internationaal bekend werd met de bouw van motorfietsen. Het eerste model was een kopie van de Motobécane B1V2 en prototypen reden bij wijze van test in 1945 door de Pyreneeën. Het eerste eigen ontwerp had de naam XX maar werd na enkele detailwijzigingen uitgebracht onder de naam Montesa. In 1945 werd deelgenomen aan de Montjuic carrera de motos en werd in de 100 cc klasse de 1e vier plaatsen bezet. Een succesvol model was de BRIO waarvan de cylinderinhoud in de jaren werd vergroot. Vervolgens werden ook wegwedstrijden gereden en de Montesa bleek zeer succesvol. De eerste jaren waren dus gericht op wegrace en wegmodellen, ook voor dames. Er werd zelfs een specifiek model voor dames ontwikkeld met geforceerde koeling. In 1946 werd voor het eerste met de Grand Prix van Barcelona (Montjuic circuit) voor motoren meegedaan wat resulteerde in de winst in de 125 cc klasse. In 1948 werd met een viertal montesa's deelgenomen aan de Tourist Trophy in Assen. Dit was in die dagen een van de belangrijkste wedstrijden. Deze eerste kennismaking met het Continental circus resulteerde in een 5e, 9e en 15e plaats in de 125 cc klasse. Deze race is voor Nederlandse motorliefhebbers een gedenkwaardige want Dick Renooy finishte als eerste met de Eysink met Villiers motor. Dit was een goede ervaring voor de fabriek. De ontwikkeling van de montesa werd dan ook opgevoerd. In 1951 tijdens de Barcelona Trade Fair werd een nieuwe motor gepresenteerd met telescoop vering, aluminium trommelremmen en een nieuw uiterlijk met de keuze voor de fabriekskleur rood, de D 51. In 1951 werd ook deelgenomen aan six days wedstrijden met een 3e plaats door Francesco X Bulto in Varese, Italie en de Isle of Man race waarin Juan Soler Bulto (familie van Francisco Xavier `Paco`) eindigde op de 4e plaats en een van de eerste testcoureurs van Montesa "Turuta" (J.M. LLoblet) als 5e achter McCandles, Carlo Ubbiali en Nello Pagani allen op Mondial.
In 1953 werd de eerste BRIO gepresenteerd. Veel technische vernieuwing was doorgevoerd en op diverse motorshows in Europa werd bewondering uitgesproken voor dit nieuwe model.
In 1954 werd weer deelgenomen aan de Isle of Man TT met als resultaat een 2e, 3e en 4e plaats in de 125 c categorie. Een maand later werd de allereerste 24 Horas de Montjuic georganiseerd en Montesa eindigde als 1e voor een startveld van 88 rijders en 44 motoren. Verslagen werden merken als Guzzi, BMW en Triumph. Enige maanden later werd het 10 jarig bestaan van de fabriek gevierd.
In 1958 ontstond een kritieke economische en politieke situatie waardoor Permanyer als eindverantwoordelijke en hoofd aandeelhouder van Montesa een belangrijke keuze voor het bestaansrecht van de fabriek moest nemen. De aanleiding was een door Franco ingesteld Nationaal Stabilisatieverdrag. Veel succesvolle bedrijven waaronder dus ook Montesa moesten herstructeren en dit leidde tot een beperking in de raceactiviteiten.
Francesco Bulto accepteerde dit niet en wilde juist wel blijven inzetten op de sport en de interessante maar geldverslindende race acitiviteiten. Dit betekende de breuk tussen de 2 oprichters van het merk Montesa en Bulto startte voor zichtzelf. De voorbereidingen waren reeds in volle gang tijdens zijn belang in Montesa. Na de breuk nam Bulto wel enkele medewerkers van de raceafdeling mee. De plannen van Montesa voor een nieuw ontwerp werden door Bulto meegenomen en gebruikt voor zijn Bultaco Tralla 101.
De motoren van Montesa en Bultaco hebben vanaf die tijd sterke overeenkomsten gehad. De pure passie voor motorsport van Bulto heeft later geleid tot fantastische racesuccessen met Bultaco´s over de hele wereld. Een zwak motorisch punt betrof echter de primaire aandrijving die werd uitgevoerd met een kettingaandrijving die kwetsbaar bleek.
Terug naar Montesa! In 1959 exporteerde Montesa de eerste motoren naar Japan. Japanse ingenieurs hadden bijzondere interesse in dit motorontwerp zoals voor zoveel andere merken in die tijd. In dit jaar werd de GP van Montjuic verreden en aan de start verscheen een van de broers Elizalde met een fabrieks Montesa en de Brit Grace op een fabrieks Bultaco. Na een spannende race won de Montesa met een banddikte verschil. Vanaf 1960 werd door Montesa meer ingezet op motocross en off road. Kort daarna (1961) werd door Montesa het succesnummer de Impala gepresenteerd. Een PR offensief werk in 1962 opgezet met een aantal Montesa Impala´s voor `operatie Impala` waarin van Kaapstad naar Cairo een monstertocht werd ondernomen om de betrouwbaarheid en gebruiksmogelijkheden van de Impala te bewijzen. De motor ontving in 1962 de ADI FAD prijs voor beste industrieel ontwerp. Nu anno 2010 kun je nog steeds Impala´s zien rijden in in Barcelona en andere steden in Spanje. Begin 80 er jaren is door Montesa een replica van de impala, de Impala 2, uitgebracht. Begin 60 er jaren waren de succesjaren van Montesa met 460 medewerkers en een productie van 11.000 motoren per jaar.
In de 60 er jaren werd het succes verder uitgebreid door export naar de VS. Bekende rijders als Kenny Roberts hebben hun eerste cross en speedway ervaring opgedaan met een Montesa Impala 250 en de opvolger de Cappra. Daarnaast werd ook de trial sport verspreid over Europa met de oorsprong uit m.n. Groot Brittanie. Eind 60 er jaren werd duidelijk dat de Japanse motorfabrikanten in de motorsport een grote concurrent werden voor veel Europese motormerken. In de wegrace de Honda´s met multicylinder motoren (5 en 6 cylinders) werden onverslaanbaar met rijders al Taveri en Hailwood. Op het thuiscircuit Montjuic waren de Spaanse merken (o.a. Derbi, Bultaco, Ossa en Montesa) moeilijk te verslaan en zelfs in de 250 klasse was Santiago Herrero met de monocasco Ossa een geduchte tegenstander de GP´s in 1969. Een verschrikkelijk dodelijk ongeval tijdens de Isle of Man race was het einde van zijn carriere en de raceactiviteiten van deze fabriek. Montesa ging door met ontwerpen en van de hand van Francesco Villa werd een 2 cylinder montesa ontworpen om de Japanse hegemonie het hoofd te kunnen bieden. Zijn broer Walter Villa bereed de motor in een optreden tijdens een Gp in Italie. Hij nam het op tegen o.a. de 6 cylinder Honda van Hailwood. Het verschil is duidelijk. Het ontwerp van deze motor 2 cylinder montesa is terug te vinden in de tweetakt HD/aermacchi´s van enkele jaren later. In 1968 won Walter Villa het Italiaanse kampioenschap met een Montesa. De carriere van Walter Villa mag verder bekend zijn. De fabriek stopte daarna met de wegrace en legde zich toe op `hill climb` wedstrijden, trail, motocross en Enduro. Een andere productielijn waren buitenboordmotoren voor boten en agrarische landbewerkingsmachines. Er werden daarna flinke successen geboekt in terreinsporten in de 70 er jaren. Bekende typen zijn de eerder genoemde Cappra in diverse uitvoering en de Enduro modellen H 6 en H 7. Het supertalent Pedro Pi was van onschatbare waarde voor de ontwikkeling En wedstrijdsuccessen van Montesa waarin zij de concurenten Bultaco en Ossa als regelmatig ontmoetten tijdens wedstrijden. Een formidabel succes was het behalen van het 1971 wereldkampioenschap Endurance tijdens de 24 horas de Montjuic met een 1 cylinder Montesa Blitz.
In de trialsport zijn veel grote successen behaald met 0.a. Karlson, Veterinen, Rathmell, Tarres, Colomer en Lampkin jr. In de 80 er jaren is nog een wegmodel uitgebracht de `Crono` met een 350 1 cylinder motor. Dit leidde tot een Copa Crono waarin diverse creaties en ontwerpen werden ontwikkeld waaronder monocoque frames en waterkoeling. Dit waren echter hoofdzakelijk prive initiatieven.
Op 20 maart 1987 is Pere Permanyer op 75 jarige leeftijd overleden, een Catalaans industrieel en animator van de motorsport van Catalonie en Spanje.
In de loop van dit decennium stortte de Spaanse motorindustrie in en ook Montesa kon het niet bolwerken. In 1986 nam Honda 80 % van het bedrijf over. De kennis en ervaring van Montesa vanuit de trialsport werd door Honda handig ingezet voor de nieuwe modellen onder de naam Montesa en later Honda Montesa. Het merk bestaat nog steeds maar heeft een duidelijk Honda beleid. De laatste Montesa heeft een 4 takt trial motor van Honda. De HM vestiging in Barcelona heeft vele andere honda modellen ontwikkeld en geproduceerd zoals de