Telegram (telegrafie)
Een telegram is een (meestal) betaald bericht dat over een openbaar telecommunicatienetwerk wordt verstuurd. Aanvankelijk was dat per telegraaf (verreschrijver), maar naarmate de techniek vorderde ook per telefoon, telex, radio of elk ander geschikt telecommunicatiemiddel.
Kenmerken van een telegram zijn: snelheid, betrouwbaarheid en rechtsgeldigheid.
Benaming
Het woord 'telegram', samengesteld uit de Griekse woorden 'tele' (ver) en 'gramma' (brief of schrijfsel), werd in 1852 bedacht door de Amerikaan E.P. Smith uit Rochester, N.Y. In de Albany Evening Journal van 6 april, 1852 stelde hij dit nieuwe woord voor ter vervanging van ‘telegraphic dispatch’ of ‘telegraphic communication’.
Het duurt jaren voordat het woord telegram ook in Nederland opduikt. Bij de Rijkstelegraaf, die in december 1852 van start ging, sprak men de eerste jaren nog uitsluitend over ‘telegrafisch berigt’. Pas in 1879 is ‘berigt’ in de officiële stukken geheel en al vervangen door telegram. [1]
Vorm
Een telegram bestaat uit drie delen:
- de ambtelijke inleiding of ‘kop’ met het kantoor van verzending, een volgnummer, het woordental en de datum en tijd van aanneming en eventuele dienstaanwijzingen zoals ‘urgent’, ‘lx’ (afleveren op een luxe formulier) enz...,
- het afleveradres
- de inhoud en eventuele ondertekening.
Omdat bij volbetaalde telegrammen per woord betaald wordt is het zaak de tekst zo kort mogelijk te houden (telegramstijl). Leestekens als punten en komma’s worden als een extra woord gerekend en daarom weinig gebruikt.
Vaak wordt beweerd dat dit een reden was om het woord STOP te gebruiken in plaats van een punt. Maar ook voor het woord STOP moest betaald worden. Hoewel een tekst met het woord STOP erin door bijna iedereen wordt geassocieerd met een telegramtekst blijkt dat in de praktijk niet vaak voor te komen. Er is een theorie dat STOP vooral gebruikt werd in militaire telegrammen om een zin duidelijk af te ronden en daarmee misverstanden te voorkomen.
Als telegrammen echter per telefoon werden overgebracht, werden leestekens natuurlijk volledig uitgesproken. STOP werd vooral in de Angelsaksiche landen gebruikt voor de punt (period of full stop).
Telegrammen werden ook wel verstuurd per buizenpost (pneumatische telegraaf) in de tweede helft van de 19e eeuw toen grote steden als Berlijn, Parijs, Londen en New York over een dergelijk netwerk beschikten.
Tegenwoordig
Telegrammen zijn in de afgelopen tijd overbodig geworden door de invoer van e-mail (en daarvoor de fax), waardoor berichten sneller en goedkoper verzonden kunnen worden. Tegenwoordig worden telegrammen voornamelijk verstuurd bij bijzondere gelegenheden zoals trouwerijen en jubilea.
Binnen de diplomatieke dienst en het leger spelen telegrammen nog een rol. Door de gestructureerde opmaak, zijn ze gemakkelijk op een centaal punt te verwerken. De techniek is simpel en leent zich goed voor gecodeerd berichtenverkeer. Een voorbeeld is het telegramverkeer tussen de Amerikaanse ambassades en het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington, die eind 2010 uitlekte via WikiLeaks.
Telegramdienst in Nederland
Vanaf 1852 werden in Nederland telegrammen aangenomen, verstuurd en bezorgd door de Rijkstelegraaf, later PTT (Posterijen, Telegrafie en Telefonie). Daarna tot 2001 door diens opvolger KPN Telecom. Anno 2004 is de telegramdienst in Nederland in handen van Unitel in het Groningse Alteveer.
Zie ook
Externe link
- ↑ Bron: Tijdschrift voor Posteryen & Telegrafie, 1 december 1927.