Capitolijnse Antinoüs

Capitolijnse Antinoüs
	Inventarisnummer: MC0741
Materiaal	Marmer
Locatie	Capitolijnse Musea, Rome
Hoogte	180 cm
Portaal	Kunst & Cultuur

De Capitolijnse Antinoüs is een marmeren beeld uit de Romeinse tijd van een naakte jongeman. Het heeft een hoogte van 180 cm en bevindt zich in de collectie van de Capitolijnse Musea in Rome. Naar alle waarschijnlijkheid stelt het Hermes voor en niet Antinoüs zoals vroeger werd aangenomen.

Herkomst[bewerken | brontekst bewerken]

De Capitolijnse Antinoüs werd gevonden in de Villa Hadriana in Tivoli^[1] toen graaf Giuseppe Fede daar de eerste systematische opgravingen uitvoerde.^[2] Kardinaal Alessandro Albani, een van de belangrijkste verzamelaars van antieke kunst van zijn tijd, kocht het beeld voor 1733.^[3] In dat jaar kreeg paus Clemens XII de Capitolijnse Antinoüs in handen, waarna het beeld een van de eerste stukken in de collectie van de Capitolijnse Musea werd.

In de achttiende eeuw, toen het beeld werd gezien als een voorstelling van Hadrianus' geliefde Antinoüs, vervaardigde Pietro Bracci de linkerarm met zijn ongebruikelijke handgebaar en het linkerbeen die verloren waren gegaan.^[4] In deze periode gold het beeld als een van de mooiste Romeinse kopieën van een Grieks beeld ter wereld en ontstonden er veel nieuwe exemplaren, bijvoorbeeld in het Palazzo Pitti, het Louvre en de Peterhof. Na de ondertekening van het verdrag van Tolentino tussen Frankrijk en de Pauselijke Staat in 1797 verdween de Capitolijnse Antinoüs als oorlogsbuit naar Parijs waar hij tot de val van Napoleon in 1815 zou blijven.

Voorstelling[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel de naar beneden gerichte blik en de vlezige lichaamsbouw inderdaad kunnen wijzen op een standbeeld van Antinoüs, wijkt de haardracht af van de bekende iconografische modellen, die vaak strikt werden gevolgd. Het beeld wordt daarom nu vaak beschouwd als een kopie uit de keizertijd van een Grieks beeld van Hermes uit de vroege vierde eeuw voor Christus.^[5]

Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]

detail
18e-eeuwse kopie in het Palazzo Pitti
19e-eeuwse kopie in de Cour Carrée van het Louvre

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Caroline Vout (2007). Power and Eroticism in Imperial Rome. Cambridge University Press. p. 80

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

(en) Informatie over het beeld op de website van de Capitolijnse Musea. Geraadpleegd op 20 november 2023.
(en) Informatie over het beeld en kopieën op www.antinoos.info. Gearchiveerd op 26 juli 2021. Geraadpleegd op 20 november 2023.
(en) Caroline Vout, Power and Eroticism in Imperial Rome. Geraadpleegd op 20 november 2023.

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Capitoline Antinous op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

↑ De vroege herkomst van het beeld is beschreven in Museo Capitolino, o sia descrizione delle statue (Rome, 1750), samengesteld door Giovanni Pietro Lucatelli; vgl. Francis Haskell en Nicholas Penny, Taste and the Antique: The Lure of Classical Sculpture 1500-1900, Yale University Press, 1981 p. 143.
↑ Al vanaf 1724 had graaf Giuseppe Fede stukken land opgekocht op het uitgebreide gebied van de villa; vgl. Haskell en Penny 1981 p. 143 e.v.
↑ In 1733 beschreef de beeldhouwer Agostino Cornacchini de collectie van de kardinaal en beschouwde de Capitolijnse Antinoüs als een bijzonder waardevol kunstwerk dat tot de hoogtepunten van de antieke kunst gerekend mocht worden; vgl. Haskell en Penny 1981 p. 144.
↑ Haskell and Penny 1981 p. 143.
↑ vgl. bijv. Wolfgang Helbig, Führer durch die öffentlichen Sammlungen klassischer Altertümen in Rom 1963-72, II, p. 230 e.v.

Zie de categorie Antinoo Capitolino van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] De vroege herkomst van het beeld is beschreven in Museo Capitolino, o sia descrizione delle statue (Rome, 1750), samengesteld door Giovanni Pietro Lucatelli; vgl. Francis Haskell en Nicholas Penny, Taste and the Antique: The Lure of Classical Sculpture 1500-1900, Yale University Press, 1981 p. 143.

[2] Al vanaf 1724 had graaf Giuseppe Fede stukken land opgekocht op het uitgebreide gebied van de villa; vgl. Haskell en Penny 1981 p. 143 e.v.

[3] In 1733 beschreef de beeldhouwer Agostino Cornacchini de collectie van de kardinaal en beschouwde de Capitolijnse Antinoüs als een bijzonder waardevol kunstwerk dat tot de hoogtepunten van de antieke kunst gerekend mocht worden; vgl. Haskell en Penny 1981 p. 144.

[4] Haskell and Penny 1981 p. 143.

[5] vgl. bijv. Wolfgang Helbig, Führer durch die öffentlichen Sammlungen klassischer Altertümen in Rom 1963-72, II, p. 230 e.v.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]