Chinlechelys
| Chinlechelys Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Trias | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Chinlechelys Joyce et al., 2009 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Chinlechelys tenertesta | |||||||||||||
| |||||||||||||
Chinlechelys[1] is een geslacht van uitgestorven schildpadden, behorend tot de Testudinata. Het leefde in het Norien van het Laat-Trias en is de oudste schildpad die bekend is uit Noord-Amerika. Onder schildpadden is het uniek, vooral vanwege zijn zeer dunne schild. De type- en enige soort C. tenertesta werd benoemd en beschreven, samen met het geslacht, door Walter G. Joyce et al. in 2009. Het was waarschijnlijk terrestrisch. Joyce et al. vonden het nauw verwant te zijn aan Proganochelys, een ander terrestrisch lid van de Testudinata.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Chinlechelys is een unieke schildpad: beschermd door een extreem dun schild. Hoewel het schild een geschatte lengte van 35 centimeter heeft, is het dikste gedeelte, boven de kiel, slechts drie millimeter dik, met een gemiddelde schilddikte van een millimeter. De andere goed beschreven materialen van Chinlechelys zijn dermale osteodermen. Twee opvallende stekels uit het nekgebied zijn goed bewaard gebleven. Ze waren beslist niet afkomstig van de rand van het schild, omdat grote delen van het gebied van het schild waaruit ze zouden komen, bewaard waren gebleven. Ook was het onwaarschijnlijk dat het paar osteodermen uit de staart kwam, gezien een vergelijking met Proganochelys. Slechts enkele stekels van het schild zijn bekend van Chinlechelys, maar het werd waarschijnlijk geacht dat ze zich volledig rond het schild uitstrekten vanwege hun aanwezigheid bij Proganochelys.
Onderscheidende kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]
Chinlechelys kan worden onderscheiden van zowel afgeleide amnioten als basale, 'primitieve', schildpadden op basis van de onderstaande kenmerken, opgemerkt door Joyce et al.: de aanwezigheid van een plastron, schild en nek- en staartpantser met meerdere elementen; ruggenwervels die zandlopervormig en platycoel zijn, met een duidelijke kiel op de onderzijden; de dorsale ribben overlappen twee ruggenwervels; de vorming van overdwars samengedrukte dorsale ribben die verticaal zijn georiënteerd en slechts licht contact maken met bovenliggende dermale bepantsering; een beginnend dubbel contact tussen de ruggenwervels en de rugribben; het schild en het grootste deel van plastron laminair in dikte; een schild met een duidelijke mediale rand die naar het einde toe breder wordt; een plastron met een schuine inguinale inkeping (waar de achterpoot uit steekt) en nekpantsertanden die een hoekige kegel vormen.
Ontdekking en naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
Chinlechelys is bekend van slechts één toegewezen exemplaar, het holotype NMMNH P-16697 (New Mexico Museum of Natural History and Science) dat is teruggevonden in de Bull Canyon Formation (New Mexico, Verenigde Staten) uit het Norien. Het skelet bestaat uit het midden van het schild, de linker-hypoplastron, achterste ribben, een doornuitsteeksel van een halswervel, losse osteodermen en delen van de brug (de verbinding tussen het rugschild en het buikschild). De materialen zijn gedurende meerdere jaren afzonderlijk verzameld, maar vertonen dezelfde preservering en kenmerken; verder komen allemaal uit dezelfde lokatie, dus werden ze aan hetzelfde individu toegewezen.
Classificatie[bewerken | brontekst bewerken]
Chinlechelys werd vastgesteld als een basaal geslacht, toegewezen als een verwant van Proganochelys in de Testudinata. De bepantsering toont de evolutie van het schild van de schildpad, en hoewel sommige basale kenmerken zoals dunne ribben een meer primitieve plaatsing suggereren. Het cladogram hieronder toont de vermoedelijke relaties van Chinlechelys, samen met Pronganochelys, Kayentachelys en andere basale schildpadden.
| Testudinata |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen, noten en/of referenties
|