Elias of het gevecht met de nachtegalen

Elias of het gevecht met de nachtegalen
Regie	Klaas Rusticus
Producent	Hans Otten; Willum Thijssen
Scenario	Fernand Auwera; Klaas Rusticus
Hoofdrollen	Brikke Smets; Lotte Pinoy; Bien de Moor; Viviane de Muynck; Roland Ramaekers
Muziek	Jan Brandts Buys
Montage	Peter Rump
Cinematografie	Jan Vancaillie
Première	24 september 1991
Genre	Drama
Speelduur	80 minuten
Taal	Nederlands
Land	België / Nederland
	(en) IMDb-profiel
	MovieMeter-profiel
	(mul) TMDb-profiel
	(en) AllMovie-profiel
Portaal	Film

Elias of het gevecht met de nachtegalen is een boek van Maurice Gilliams.

Het werd geschreven in 1936 en bestond oorspronkelijk uit twee 'cahiers' en een appendix met vier Franse gedichten. Bij de heruitgaves van het werk reviseerde Gilliams elke keer de tekst, zodat er telkens ‘nieuwe edities’ verschenen. De grootste wijziging was echter het weglaten van het tweede ‘cahier’ vanaf de uitgaves van 1944.

In 2017 werd het boek in zijn oorspronkelijke staat heruitgegeven door uitgeverij Polis.

Elias of het gevecht met de nachtegalen wordt gezien als een van de prototypes van de modernistische novelles die tijdens het interbellum het levenslicht zagen. Het werk is een bildungsroman over de jonge Elias die het moeilijk heeft met de wereld zoals hij is en vaak vlucht in zijn fantasiewereld.

De roman vertelt geen chronologisch verhaal, er zijn weinig zichtbare feiten. Het tijdsverloop is vaag en er wordt vaak herhalend verteld.

Het tweede cahier gaat over de volwassen Elias die architect is geworden. Hij blijft worstelen met zijn fantasieën. Elias bouwt een nieuwe sociale wijk aan de rand van Antwerpen. Daarvoor moet het natuurlandschap en de idyllische wereld van zijn jeugd wijken. Elias kan hier niet mee om en pleegt uiteindelijk zelfmoord.

Het boek bevat een van de meest geprezen openingszinnen uit de Nederlandse literatuur: Als Aloysius ons hart verontrust, hangen we in de werkelijkheid ondersteboven als betoverde apen.

In 1991 maakte Klaas Rusticus een film naar het gelijknamige boek met in de hoofdrollen Lotte Pinoy, Viviane de Muynck en Brikke Smets.

Verhaal[bewerken | brontekst bewerken]

Elias is een 12-jarige jongen die aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog opgroeit in een groot landhuis in de Kempen. Hij woont er samen met zijn familie en een aantal excentrieke tantes en enkele neven en nichtjes. Hij trekt vaak op met zijn 16-jarige neef Aloysius die hem telkens weer meeneemt naar de natuur waarin ze zich samen vermaken en rondtrekken.

Elias zwerft vaak verdwaasd en angstig rond in de vele vertrekken van het grote huis. Hij lijdt aan een melancholie die hem serieuzer en volwassener doet lijken dan hij is. Hij voelt dit zelf ook zo aan:

“Op sommige oogenblikken heb ik het bedrieglijk gevoel, minstens een dertigtal jaren ouder te zijn dan ik ben. En ik kweek die ziekelijke toestand begeerlijk aan.”

Als Aloysius op pensionaat moet, wordt hij nog eenzamer en eenzelviger. Hij mist zijn neef enorm. Elias cultiveert zijn teleurstelling en gaat op zoek naar zelfpijniging om daarin bevestiging te zoeken, ook als hij uiteindelijk zelf op pensionaat moet.

Het tweede cahier wordt verteld door Olivier Bloem, een vriend uit Elias’ tijd in het pensionaat. Als jonge architect gaat Elias de confrontatie aan met de oprukkende moderniteit in Antwerpen en staat hij in voor de bouw van een tuinwijk voor arbeiders aan de linkerkant van de Schelde-oever. Bloem zelf is schilder geworden.

Cast[bewerken | brontekst bewerken]

Acteur	Personage
Hoofdrollen
Smets, Brikke Brikke Smets	Elias
Pinoy, Lotte Lotte Pinoy	Hermine
Moor, Bien de Bien de Moor	tante Henriette
Muynck, Viviane De Viviane De Muynck	tante Zenobie
Ramaekers, Roland Roland Ramaekers	Oom Augustin
Bijrollen
Brouwers, Toon Toon Brouwers	Vader
Conings, Marie-Louise Marie-Louise Conings	Huishoudster
Koning, Jimmi De Jimmi De Koning	Aloysius
Roy, Mia Van Mia Van Roy	Moeder
Wersch, Cara Van Cara Van Wersch	Grootmoeder