Falkirk-wiel

Het Falkirk-wiel is een draaiende scheepslift genoemd naar de nabijgelegen stad Falkirk in Centraal-Schotland. De lift verbindt het Forth and Clyde Canal met het Union Canal, waarbij een hoogte van 35 meter overbrugd wordt. De scheepslift werd voltooid in 2002. De volledige realisatie van het project kostte 84,5 miljoen pond. Voorheen waren deze kanalen verbonden met behulp van elf sluizen die in 1933 zijn ontmanteld. Het is de enige roterende scheepslift ter wereld en wordt beschouwd als een uniek kunstwerk.

In 1994 begon men met het maken van de plannen voor een nieuwe verbinding tussen beide kanalen. Het duurde tot 1998 voordat men begon met de werkzaamheden. In 2002 was het wiel gereed en werd het officieel geopend door koningin Elizabeth.

Om het wiel te bereiken moeten schepen vanaf het Forth and Clyde Canal een schutsluis door. Union Canal is alleen te bereiken via de 180 meter lange Roughcastle-tunnel.

Hoe de lift werkt[bewerken | brontekst bewerken]

De bassins, waarin de vaartuigen zich bevinden, zijn niet vast aan het wiel bevestigd, waardoor ze parallel aan het grondoppervlak kunnen blijven. Zowel aan het grote wiel als aan het bassin zijn ringen gemonteerd. Zodra het wiel draait, zullen de ringen ten opzichte van elkaar draaien. Binnen anderhalve minuut is het wiel 180° gedraaid.

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

Het wiel heeft een diameter van 35 m en bestaat uit twee tegenoverliggende armen die 15 m uitsteken ten opzichte van de centrale as, in de vorm van een dubbelhoofdige bijl.^[1]^[2] Twee tegenoverliggende caissons worden met water gevuld, en hebben een capaciteit van 250000 liter.^[3]

De caissons bevatten altijd een samengesteld gewicht van 500 ton water en boten, terwijl de gondels zelf 50 ton wegen. Er wordt zorg voor gedragen dat het waterniveau aan beide kanten gelijk blijft, zodat ook het gewicht in balans blijft. Volgens de wet van Archimedes verplaatsen drijvende voorwerpen hun eigen gewicht in water, dus als een boot binnenvaart, weegt het water dat de caisson verlaat exact evenveel als de boot.^[3]^[2] Dit wordt bereikt door het waterniveau aan elke kant gelijk te houden tot op 37 mm nauwkeurig, met behulp van een computersysteem met waterniveausensoren, automatische kleppen en pompen.^[4]

Beide caissons zijn 6,5 m breed, en kunnen tot vier kanaalboten van 20 m lang bevatten.^[5] Het wiel brengt de boten 24 m omhoog of omlaag, een bijkomend sas brengt ze nog 11m omhoog of omlaag.^[6]^[7]

Met een rondvaart kunnen mensen zelf door de scheepslift varen. Deze rondvaart start bij het bezoekerscentrum nabij de lift. In dit bezoekerscentrum is tevens informatie te vinden over de lift en de werking daarvan.