Gebruiker:Blueknight/Encyclopedisch

Encyclopedisch is een op de Nederlandstalige Wikipedia een veelgebruikt bijvoegelijk naamwoord en verzelfstandigd geschreven als encyclopediciteit.

Encyclopedisch / niet-encyclopedisch wordt geschreven in combinatie met de volgende woorden: onderwerp, artikel, feit, toevoeging, taal, woordgebruik, stijl, gehalte en relevantie.

(evt. als notedop) Encyclopedisch heeft een net iets andere betekenis op de Nederlandstalige Wikipedia - de vrije encyclopedie - dan bij de andere encyclopedieën door de afwijkende besluitvorming rond het al dan niet toelaten / verwijderen van artikelen. Deze pagina heeft als doel om dit verschil en de betekenis ervan op de Nederlandstalige Wikipedia toe te lichten.

Wat is wel encyclopedisch?

Die vraag wordt vaak gesteld naar aanleiding van de afkorting "ne" (= niet-encyclopedisch) bij het beoordelen van nieuwe artikelen over onderwerpen die je niet snel zou aantreffen in een papieren encyclopedie zoals de Winkler-Prins of Britannica.

Om kort te gaan: wat in dergelijke gevallen als wel of niet encyclopedisch beschouwd wordt, wordt door de gemeenschap van de Nederlandstalige Wikipedia bepaald; waarbij de definitieve beslissing naar de door hen verkozen moderatoren gedelegeerd wordt. De eigenaar van Wikipedia heeft het deze taak bewust bij de actief participerende gemeenschap gelegd.

Op de Nederlandstalige Wikipedia wordt er met consensus-model gewerkt: de aangemaakte artikelen worden behouden zolang niemand bezwaar maakt. Als 1 willekeurig iemand het onderwerp niet encyclopedisch genoeg vindt kan hij of zij het artikel over dit onderwerp voor verwijdering voordragen.

Het artikel wordt niet direct verwijderd maar pas na een beoordeling door de gemeenschap van Nederlandstalige Wikipedia op Wikipedia:Te beoordelen pagina's gedurende twee weken. Daar kan eenieder aangeven waarom het onderwerp een artikel op de Nederlandstalige Wikipedia zou "verdienen" of juist het vermelden niet waard is; al dan niet met onderbouwing. Soms zijn er concrete afspraken gemaakt - bij voetballers bijvoorbeeld - maar vaak is dat niet het geval. In die gevallen wordt eigenlijk om een waarde-oordeel gevraagd over de vermeldenswaardigheid (Engels: notability) van het onderwerp.

Diegenen die de moeite nemen om hun mening te geven zijn in twee kampen te verdelen: de verwijderraars en de inclusionisten. De eersten hanteren strenge normen en beschouwen niet zelden de papieren encyclopedie als referentiekader, de laatsten stellen dat Wikipedia niet met een "echte" encyclopedie vergeleken kan worden en de strenge normen voor een papieren encyclopedie daarom niet zonder meer van toepassing is. De door gemeenschap verkozen moderatoren hakken dan de knoop door op basis van de aangevoerde meningen en argumenten.

Een nadeel van deze procedure is dat systematische bias hiermee niet uitgesloten wordt: de subjectieve (want persoonlijke) waarde-oordeel van betrokkenen speelt een rol in de besluitvorming en veroorzaakt daardoor een bepaalde mate van willekeur bij het daadwerkelijk verwijderen van artikelen. Een actieve gemeenschap die merendeel bestaat uit Nederlandse/Vlaamse jonge, technisch onderlegde mannen zal anders oordelen over bijvoorbeeld de encyclopedische waarde van de trouwjurk van Kate Middleton dan pakweg de bezoekers van de huishoudbeurs. Diversificatie van de gemeenschap door actief vrouwen en ouderen enthousiast te maken om regelmatig mee te schrijven helpt de gender bias te verkleinen.

Om in het andere nadeel - de subjectiviteit - te voorzien is momenteel een meer objectieve benadering in maak: het toelaten van artikelen op basis van beschikbare, verifieerbare bronnen over betreffende onderwerpen als een nieuw criterium.

Dat is geen direct antwoord op de vraag wat encyclopedisch is en of er een definitie daarvoor bestaat, maar wel een bruikbaar criterium die ervan uitgaat dat onderwerpen waarover veel geschreven is een goede indicatie is voor de encyclopediciteit/vermeldenswaardigheid/relevantie ervan. Deze constructie in maak hangt samen met de aangenomen richtlijn "Geen Origineel Onderzoek" en de voorlopig aangenomen principe dat alle bijdragen verifieerbaar dienen te zijn.

Een aantal Nederlandse woorden hebben binnen de Nederlandstalige Wikipediagemeenschap een andere, jargonachtige betekenis gekregen zoals "gebruiker", "nomineren" en dergelijke. Dit kan voor een stukje verwarring tussen een doorgewinterde Wikipediaan en een nieuweling zorgen.

(G)een defintie

Definiëren wat encyclopedisch is, is altijd mogelijk. In de praktijk is het een onbegonnen werk om over een dergelijke definitie consensus te bereiken: de frequente toevoegingen van diverse randzaken, trivialiteiten en algemeenheden door mensen die hier veel waarde aan hechten worden bijna even vaak verwijderd door mensen die hier juist weinig waarde aan hechten. Om toch tot een meer heldere afbakening te komen is met wat Wikipedia niet is in een gelijknamige richtlijn een poging in die richting gedaan.

Links naar betogen, essays en artikelen over dit onderwerp

• (nl) Gebruiker:Mixcoatl/Niet-encyclopedische onderwerpen - betoog
• (nl) Gebruiker:Mixcoatl/nadelen_van_Wikipedia - betoog
• (nl) Gebruiker:S. Perquin/Encylopediewaardigheid - betoog
• (en) meta:Wikipedia is not paper - essay
• (en) meta:Deletionism & meta:Inclusionism - humorisch
• (nl) Verwijderridders - humorisch
• (en) en:Criticism of Wikipedia
• (en) en:Notability in the English Wikipedia
• (nl) Encyclopedist

Links naar ontwerp-richtlijnen, peilingen en stemmingen

• Wikipedia:Relevantie
• Wikipedia:Verifieerbaarheid
• (nl) Wikipedia:Wat Wikipedia niet is - richtlijn
• (nl) Wikipedia:Geen origineel onderzoek - richtlijn
• Wikipedia:Opinielokaal/Wat is encyclopedisch - Peiling uit 2007

Voetnoot

---

Dit is een essay. De pagina beschrijft niet een officiële regel of richtlijn, maar geeft enkel de mening weer van de auteur(s). Voel je vrij om aanpassingen te maken of erover te discussiëren op de overlegpagina.

Encyclopediciteit is de mate waarin inhoud van Wikipedia voldoet aan de vorm van een encyclopedie. Het is een basisprincipe dat door de gemeenschap (alle gebruikers samen) gebruikt wordt als maatstaf om te bepalen of inhoud gewenst is of niet. Inhoud die niet-encyclopedisch wordt gevonden, hoort te worden verwijderd.

Encyclopediciteit geldt voor alle aspecten van inhoud. Een bepaald artikel kan ten eerste een meer of minder encyclopedisch onderwerp hebben. Daarnaast kan ook een bepaald deel van een artikel wel of niet encyclopedisch zijn. Een bepaalde indeling, schrijfstijl, of zelfs bron kunnen ook meer of minder encyclopedisch zijn dan andere.

Belang van encyclopediciteit

Het doel van Wikipedia is het maken van een encyclopedie. Een encyclopedie is een verzameling kennis in een bepaalde vorm, de "encyclopedische vorm". De mate in hoeverre de vorm van een tekst voldoet aan de encyclopedische vorm wordt de encyclopediciteit genoemd.

Het is belangrijk te beseffen dat de vorm van een encyclopedie verschilt van die van een opstel of essay, schotschrift, column, nieuwsbericht, wetenschappelijke verhandeling, roman, pleidooi, advertentie, enzovoorts. Al deze soorten teksten bevatten kennis, maar presenteren die in een andere vorm dan een encyclopedie doet. Hoewel Wikipedia zoveel mogelijk kennis probeert te verzamelen, wil dat niet zeggen dat alle kennis welkom is of alle vormen waarin kennis gepresenteerd wordt welkom zijn.

Hoe encyclopediciteit bewaakt wordt

Elke gebruiker kan meewerken aan het verbeteren van de encyclopediciteit. Omdat het verhogen van de encyclopediciteit de kwaliteit verbetert zijn aanpassingen die de encyclopediciteit verhogen constructieve bewerkingen.

Wat precies encyclopedisch is en wat niet wordt bepaald door de gemeenschap. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het bereiken van consensus in overleg, of als dat niet lukt door het houden van peilingen of stemmingen.

Encyclopediciteit van onderwerp

Encyclopediciteit van onderwerp is de mate waarin een bepaald onderwerp in een encyclopedie past. De gemeenschap bepaalt dagelijks of bepaalde onderwerpen encyclopedisch zijn door middel van de beoordelingslijst. Omdat daarbij niet alleen de mening van toevallige voorbijgangers telt, maar ook de eerdere afspraken binnen de gemeenschap, ligt de uiteindelijke beoordeling tot verwijderen van een bepaald artikel echter bij een moderator. De moderator neemt dus niet op persoonlijke gronden een beslissing, maar beoordeelt of een artikel encyclopedisch genoeg is volgens de afspraken binnen de gemeenschap.

Encyclopediciteit van inhoud en stijl

Encyclopediciteit van inhoud houdt de mate in waarin bepaalde inhoud of toevoegingen aan artikelen in een encyclopedie thuishoren. Reclame-uitingen horen bijvoorbeeld vanwege dit principe verwijderd te worden. Op dezelfde manier kunnen toevoegingen die niet belangwekkend genoeg zijn voor een onderwerp weggehaald worden. Daaronder vallen ook uitingen of verwijzingen naar persoonlijke ideeën en visies van een gebruiker, die op Wikipedia "origineel onderzoek" genoemd worden.

Encyclopediciteit van schrijfstijl houdt in dat de stijl overeenkomt met wat van een encyclopedie verwacht mag worden. Zo heeft de gemeenschap ooit besloten dat Wikipedia als encyclopedie de spelling zoals voorgeschreven door de Taalunie volgt. Verbeteringen van spelling volgens de TaalUnie verhogen daarom de encyclopediciteit.

Encyclopediciteit van bronnen

Ook bronnen zijn niet allemaal even encyclopedisch. Hoewel Wikipedia zeer ruim is in het toelaten van bronnen, worden bijvoorbeeld blogs meestal niet als bron geaccepteerd.

Encyclopediciteit
Encyclopediciteit
Categorie:Wikipedia:Essay

---

Verantwoording invoegen

Naar aanleiding van een (terugkerende) discussie op WP:REL over een link naar Wikipedia:Encyclopediciteit is de laatste pagina door ondergetekende voor verwijdering voorgedragen. De pagina is daarop daadwerkelijk verwijderd. Zanaq heeft hierop een verzoek voor terugplaatsing gedaan (+link), een verzoek die ingewilligd is na enige discussie. Daarbij zijn een aantal bezwaren niet geheel weerlegd: geen persoonlijk betoog in wikipedia-naamruimte, cirkelredeneringen niet gewenst. Tijdens de discussie heeft ondergetekende een alternatief pagina aangemaakt, die na de terugplaatsing van de oorspronkelijke pagina door Zanaq in een redirect is omgezet, met in bewerkingssamenvatting: "+#REDIRECT - Wikipedia:Encyclopediciteit - correct znw als titel. bruikbare inhoud evt over te zetten.".

De eventuele bruikbare inhoud wordt hierbij "overgezet", met als streven om het betogende deel en de cirkelredeneringen alsnog eruit te halen en de dagelijkse praktijk zo accuraat mogelijk weer te geven. Om niet vanuit een bepaalde ideologie te schrijven maar vanuit een "blanco" standpunt. Stellingen die overduidelijk geen grond vinden in de "dagelijkse praktijk" en ook niet als zodanig onderbouwd kunnen worden, worden niet vermeld in de uiteindelijke versie.

Relevante links:

1. Overleg_Wikipedia:Relevantie#Relevantie_is_een_criterium.3F
2. Beperken van {{ne}} tot alleen encyclopediciteit van het onderwerp zorgt voor verwarring bij nominaties wegens het niet encyclopedisch beschrijven van onderwerpen die op zich wel encyclopedisch zijn. In de nieuwe tekst proberen om deze verwarring voor te zijn door {{wiu}} aan te dragen voor dit doel.
3. ..

Puntsgewijze verantwoording

1. "Correct znw als titel." - Hier valt iets tegenin te brengen: het woord encyclopediciteit wordt zelden gebruikt in tegenstelling tot encyclopedisch als bwn. Het is daarom verwarrend om een weinig gebruikt woord te kiezen. Dat bwn. niet als titel gebruikt mag worden, ook niet als een uitzondering, is een persoonlijke mening en geen staand beleid. Ik denk dat het helderder en laagdrempeliger is om bwn. te gebruiken ipv zwn. De titel is ook enigszins misleidend; het lijkt de suggestie te wekken dat een begrip als encyclopediciteit daadwerkelijk zou bestaan, als iets dat geheel los staat van de subjectieve beoordeling door de gemeenschap. Daarbij wordt de term "encyclopedisch" regelmatig zonder bijbehorende zelfstandige naamwoord geschreven, wat op zich al vragen oproept zoals wat er precies mee bedoeld wordt. Een titel zou m.i. direct vragen moeten beantwoorden in plaats van nog meer vragen te oproepen.
2. ..
3. ..