Gebruiker:Ciell/Vrouwenkiesrecht
Het vrouwenkiesrecht is het actief en passief kiesrecht van vrouwen. Algemeen vrouwenkiesrecht werd voor het eerst ingevoerd in 1893 in Nieuw-Zeeland.
Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
Tot het begin van de 20e eeuw mochten in Nederland alleen mannen stemmen, als ze voldeden aan bepaalde eisen.
Bij de grondwetswijziging van 1917 werd het algemeen kiesrecht ingevoerd. Daarbij werd het passief kiesrecht voor zowel mannen als vrouwen mogelijk gemaakt, maar het actief algemeen kiesrecht werd opengesteld alleen voor mannen, zij het dat de Grondwet het mogelijk maakte dat de wet het actief kiesrecht ook uitbreidde tot vrouwen. In 1918 werd Suze Groeneweg voor de SDAP als eerste vrouw in de Tweede Kamer gekozen.
In september 1918 diende het Kamerlid Hendrik Pieter Marchant een initiatiefwet in tot instelling van actief kiesrecht voor vrouwen, dat onder druk van de revolutionaire bewegingen in Duitsland en ook in Nederland in 1919 wordt aangenomen. De eerste vrouw die in Nederland van het actieve stemrecht gebruik maakte was Maria Elisabeth (Elise) Spauwen-Schrijnemakers (Gronsveld, 10 september 1876 - Aldaar, 26 november 1941). Als echtgenote van burgemeester Hubert Spauwen van de gemeente Gronsveld (Limburg) bracht zij op zaterdag 15 mei 1920 bij de gemeenteraadsverkiezingen van Gronsveld als eerste vrouw haar stem uit [1]. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1922 konden voor het eerst alle vrouwen in Nederland gebruikmaken van het actieve kiesrecht. De partijen die zich zo lang tegen het vrouwenkiesrecht hadden verzet, de protestantse en katholieke partijen, bleken er groot profijt van te hebben. Het algemeen kiesrecht voor vrouwen en mannen werd met de grondwetswijziging van 1922 in de Grondwet opgenomen.
Het vrouwenkiesrecht werd in Nederland bevorderd door de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht 1894-1920, die was opgericht door Wilhelmina Drucker, Annette Versluys-Poelman en Aletta Jacobs en door de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht van 1907-1920 met Elisabeth Carolina van Dorp, Clara Wichman, Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck en Eduard Fokker.
In Nederland was alleen de SGP nog tot 2013 tegen het passief vrouwenkiesrecht.[2]
België[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Tijdlijn van het stemrecht in België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.In België waren onder andere Marie Popelin en Emilie Claeys voorvechtsters van het vrouwenstemrecht. Pas na de Eerste Wereldoorlog kwam de beweging voor het vrouwenkiesrecht op gang.
In de grondwetsherziening van 1921 werd het algemeen enkelvoudig stemrecht ingevoerd; dit systeem huldigde het principe van "één man, één stem". Vrouwen kregen enkel stemrecht op gemeentelijk niveau, grootoorlogsweduwen mochten echter ook op nationaal niveau hun stem uitbrengen. Toch werd de invoering van algemeen kiesrecht voor alle vrouwen in het vooruitzicht gesteld. Er werd een artikel in de grondwet opgenomen dat bepaalde dat het vrouwenkiesrecht in een bijzondere wet kon worden goedgekeurd. Dit zou pas gebeuren na de Tweede Wereldoorlog in 1948.
Frankrijk[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf de restauratie in 1815 kende Frankrijk het stemrecht voor mannen die voldoende belasting betaalden en niet in militaire dienst waren. Vele wetsvoorstellen voor vrouwenkiesrecht werden ingediend bij het Frans Parlement in het begin van de twintigste eeuw, maar deze voorstellen werden geblokkeerd door de Franse senaat.[3]
In 1943, tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd in Algiers, Algerije, een voorlopig Frans parlement geïnstalleerd. In een voorgestelde wet over de organisatie van de staat na de bevrijding, waarover op 23 maart 1944 werd gestemd en die op 21 april 1944 werd bekrachtigd, werd het vrouwenkiesrecht geregeld.[4]
Tijdslijn[bewerken | brontekst bewerken]
| Tijdslijn van het internationale vrouwenkiesrecht | |
|---|---|
| Datum | gebeurtenissen |
| 1881 | Sommige Schotse vrouwen krijgen stemrecht in lokale verkiezingen. |
| 1883 | Aletta Jacobs verzoekt het college van B&W van Amsterdam om haar op de kiezerslijst te plaatsen. Volgens haar voldeed zij aan alle wettelijke eisen.
Hoewel de grondwet het kiesrecht aan meerderjarige Nederlanders met een bepaald inkomen toekende, stelde de Hoge Raad dat "Nederlander en ingezetenen alleen slaat op de mannen, anders ware dit afzonderlijk vermeld'. |
| 1893 | Nieuw-Zeeland geeft vrouwen stemrecht. |
| 1894 | Engeland bereidt het kiesrecht van vrouwen uit, maar vrouwen mogen niet meestemmen in nationale verkiezingen. |
| 1902 | Australische vrouwen krijgen beperkt kiesrecht. |
| 1906 | In Finland krijgen vrouwen het recht te stemmen. |
| 1907 | Vrouwen in Noorwegen mogen zich verkiesbaar stellen. |
| 1913 | In Noorwegen krijgen vrouwen volledig kiesrecht. |
| 1915 | In Denemarken en IJsland krijgen vrouwen stemrecht. |
| 1917 | De nieuwe Russische grondwet staat vrouwenkiesrecht toe. |
| 1917 | In Nederland krijgen vrouwen het passief kiesrecht oftewel het recht gekozen te worden. |
| 1918 | In Engeland krijgen vrouwen van 30 jaar en ouder kiesrecht, mannen krijgen kiesrecht als ze ouder dan 21 zijn. |
| 1918 | Canadese vrouwen krijgen kiesrecht voor het provinciaal bestuur. |
| 1918 | In Duitsland en Oostenrijk mogen vrouwen stemmen. |
| 1918 | Vrouwen krijgen kiesrecht in Litouwen, Polen, Estland en Letland. |
| 1919 | Vrouwen in Nederland krijgen het actief kiesrecht. |
| 1919 | Vrouwen in België, Luxemburg en de Oekraïne krijgen kiesrecht. |
| 1919 | In Nieuw-Zeeland mogen vrouwen gekozen worden. |
| 1919 | In Zweden krijgen vrouwen beperkt stemrecht. |
| 1920 | Vrouwen krijgen in alle staten van Verenigde Staten stemrecht. |
| 1920 | Vrouwen in Albanië, Tjechië en Slowakije krijgen kiesrecht. |
| 1920 | Canadese vrouwen mogen zich verkiesbaar stellen. |
| 1921 | Vrouwen in Zweden krijgen volledig kiesrecht. |
| 1921 | Armenië en Azerbeidzjan geven vrouwen kiesrecht. |
| 1928 | Vrouwen in Engeland krijgen kiesrecht gelijk aan dat van mannen. |
| 1928 | In Ecuador en Guyana krijgen vrouwen stemrecht. |
| 1930 | Blanke vrouwen in Zuid-Afrika krijgen stemrecht. |
| 1931 | In Spanje krijgen vrouwen volledig kiesrecht. |
| 1932 | Uruguay, Thailand en de Malediven. |
| 1933 | Turkse vrouwen krijgen het recht te stemmen. |
| 1934 | Cuba en Brazilië. |
| 1934 | In Turkije mogen vrouwen zich verkiesbaar stellen. |
| 1934 | In Portugal krijgen vrouwen beperkt kiesrecht. |
| 1937 | Op de Filipijnen krijgen vrouwen stemrecht. |
| 1938 | Vrouwen in Bolivia krijgen kiesrecht. |
| 1938 | Oezbeekse vrouwen krijgen het recht te stemmen. |
| 1939 | El Salvador. |
| 1941 | Panama geeft vrouwen beperkt stemrecht. |
| 1942 | Bulgarije en Jamaica. |
| 1944 | Frankrijk. |
| 1945 | Indonesië, Italië, Hongarije, Japan, Joegoslavië, Senegal en Ierland. |
| 1946 | Palestina, Kenia, Liberia, Kameroen, Korea, Guatemala, Panama, Roemenië, Venezuela en Vietnam. |
| 1947 | China, Nepal, Pakistan, Singapore en Argentinië. |
| 1947 | Mexico. |
| 1948 | Israël, Irak, Korea, Nigeria en Suriname. België dat vrouwen al eerder stemrecht had gegeven, geeft vrouwen volledig kiesrecht. |
| 1949 | Bosnië en Herzegovina. |
| 1949 | China en Costa Rica . |
| 1949 | Vrouwen in Chili krijgen kiesrecht, maar moeten gescheiden van mannen stemmen. |
| 1950 | India, Haïti en Barbados. |
| 1950 | Canada. |
| 1951 | Nepal en Grenada. |
| 1952 | Griekenland, Libanon en Bolivia. |
| 1953 | In Mexico mogen vrouwen zich verkiesbaar stellen. |
| 1953 | Hongarije. |
| 1953 | Bhutan en Syrië verlenen vrouwen volledig kiesrecht. |
| 1954 | Ghana, Colombia en Belize geven vrouwen kiesrecht. |
| 1955 | Cambodja, Ethiopië, Peru, Honduras en Nicaragua stellen kiesrecht voor vrouwen in. |
| 1956 | Vrouwen krijgen kiesrecht in Egypte, Somalië, Comoren, Mauritius, Mali en Benin. |
| 1957 | Maleisië breidt het vrouwenkiesrecht uit. |
| 1957 | In Zimbabwe mogen vrouwen voortaan stemmen. |
| 1959 | Madagascar en Tanzania geven vrouwen kiesrecht. |
| 1959 | San Marino staat vrouwen toe te stemmen. |
| 1960 | Vrouwen op Cyprus, in Gambia en in Tonga krijgen stemrecht. |
| 1960 | Canadese vrouwen mogen zich verkiesbaar stellen. |
| 1961 | Burundi, Malawi, Paraguay, Rwanda en Sierra Leone voeren vrouwenkiesrecht in. |
| 1961 | Vrouwen op de Bahama's krijgen beperkt kiesrecht. |
| 1961 | Vrouwen in El Salvador kunnen zich voortaan verkiesbaar stellen. |
| 1962 | Algerije, Monaco, Uganda en Zambia geven vrouwen kiesrecht. |
| 1962 | In Australië krijgen vrouwen volledig kiesrecht. |
| 1963 | Vrouwen in Marokko, Congo, Iran en Kenia krijgen stemrecht. |
| 1964 | Sudan voert kiesrecht voor vrouwen in. |
| 1964 | Op de Bahama's word volledig kiesrecht voor vrouwen ingevoerd. |
| 1965 | Vrouwen krijgen kiesrecht in Afghanistan, Botswana en Lesotho. |
| 1967 | Ecuador voert volledig kiesrecht in. |
| 1968 | Volledig kiesrecht voor vrouwen ingevoerd in Swaziland. |
| 1970 | Jemen voert kiesrecht in. |
| 1971 | Zwitserland voert vrouwenkiesrecht in en de Verenigde Staten verlagen de kiesgerechtigde leeftijd voor zowel mannen als vrouwen naar 18 jaar. |
| 1972 | Bangladesh verleent vrouwen kiesrecht. |
| 1973 | Vrouwen in Bahrein krijgen volledig kiesrecht. |
| 1973 | Vrouwen mogen zicht verkiesbaar stellen in San Marino. |
| 1974 | Jordanië en de Salomonseilanden breiden het vrouwenkiesrecht uit. |
| 1975 | Angola, Kaapverdië en Mozambique geven vrouwen stemrecht. |
| 1976 | Portugal voert volledig kiesrecht voor vrouwen in. |
| 1978 | Moldavië voert volledig kiesrecht in. |
| 1978 | Vrouwen in Zimbabwe mogen zich verkiesbaar stellen. |
| 1979 | Vrouwen op de Marshalleilanden en Micronesië krijgen volledig stemrecht. |
| 1980 | Iran geeft vrouwen (opnieuw) stemrecht. |
| 1984 | Volledig kiesrecht voor vrouwen in Liechtenstein. |
| 1984 | In Zuid-Afrika wordt het kiesrecht uitgebreid voor gekleurden en Indiërs. |
| 1986 | De Centraal-Afrikaanse Republiek voert vrouwenkiesrecht in. |
| 1990 | Vrouwen op Samoa krijgen volledig kiesrecht. |
| 1993 | Vrouwen in Kazachstan krijgen volledig kiesrecht. |
| 1994 | Zwarte vrouwen krijgen volledig kiesrecht in Zuid-Afrika. |
| 2005 | Het parlement van Kuweit geeft vrouwen volledig kiesrecht. |
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|