Gebruiker:EdwinH/Johannes de Doperkerk (Grootebroek)
| Johannes de Doperkerk | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Exterieur gezien vanaf de Zesstedenweg
| ||||
| Plaats | Grootebroek | |||
| Gewijd aan | H. Johannes de Doper | |||
| Gebouwd in | 1926-1928 | |||
| Monumentale status | provinciaal monument | |||
| Architectuur | ||||
| Architect(en) | Simon Bernardus van Sante | |||
| Bouwmateriaal | Baksteen | |||
| Stijlperiode | neoromaans | |||
| Kerkprovincie | ||||
| Bisdom | Haarlem-Amsterdam | |||
| Afbeeldingen | ||||
| ||||
Interieur gezien vanuit het oostelijk transept
| ||||
| ||||
De Johannes de Doperkerk is een rooms-katholieke kerk aan de Zesstedenweg in de Noord-Hollandse plaats Grootebroek
Voorgangers[bewerken | brontekst bewerken]
Voor de reformatie was in Grootebroek ook al een parochiekerk gewijd aan Johannes de Doper. Deze is na de reformatie in gebruik genomen door de Nederduitsch Gereformeerde Kerk, de latere Nederlands Hervormde Kerk, en op de markante, scheefstaande toren na, vervangen in 1848.
Inmiddels waren de katholieken veroordeeld tot de schuilkerken. Er waren twee preekplaatsen, een oostelijke in een tuinhuis en een westelijke in de openbare school, en er was een kerkschuur, op de plaats van het parkeerterrein voor de huidige kerk. Deze waren midden 19e eeuw zeer bouwvallig geworden, en met het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 ontstonden er plannen die in 1861 leidden tot de bouw van één grote nieuwe kerk.
De nieuwe neogotische kerk werd ontworpen door architect Th. Molkenboer kwam op de plaats achter één van de kerkschuren. Deze kerk was, samen met de Sint-Werenfriduskerk van Wervershoof, een typisch voorbeeld van een "waterstaatskerk". Deze kerken blonken op het gebied van constructies niet uit in degelijkheid. Geregeld werden muren opgetrokken uit simpel metselwerk en de gewelven en hogere muren aan de binnenkant uit stro waartegen gipskalk werd gesmeerd.
Ook de Grootebroekse kerk was niet de sterkste, en bovendien al snel te klein. In 1905 werd de kerk onder leiding van architect A. Bruning verbouwd waarbij de koorpartij aanzienlijk werd uitgebreid. Maar de problemen bleven en al in 1910 kwam de torenspits naar beneden, waarna een stompe toren achter bleef. Ook lekkage van het dak was niet te verhelpen, evenals scheuren in de muren. Duidelijk was dat de situatie onhoudbaar werd.
Huidige kerk[bewerken | brontekst bewerken]
In 1920 werd besloten tot bouw van een nieuwe kerk en pastorie op het terrein van de bestaande gebouwen. Als architect werd S.B. van Sante aangetrokken, die ook het Raadhuis en de Mariaschool had ontworpen. De eerste steen voor de nieuwe kerk werd gelegd op 28 februari 1926 en op 15 mei 1928 werd het gebouw officieel ingewijd.
Voor Van Sante was dit het eerste, en waarschijnlijke ook enige, kerkgebouw wat hij ontwierp. Hij oriënteerde zich op de stijl van Dom. Paul Bellot, hetgeen duidelijk in het gebouw te herkennen is als deze vergelijkt met de Sint-Franciscuskerk te Groningen, welke ontworpen is door een leerling van Dom Bellot.
De bouw van de kerk werd uiteindelijk een financiële strop. Het kerkbestuur had voor de bouw onder de dorpelingen aandelen uitgegeven met een totaal bedrag van Fl 70.000,- en een rente van 4 1/2 procent. Doordat rond 1925 de aardappelteelt, waarin de meeste dorpelingen werkten, instortte als gevolg van de aardappelziekte en in 1929 de beurskrach er nog eens bij kwam, was het bijna onmogelijk om de kerk volledig volgens plan af te bouwen. In het interieur is dat nog vandaag de dag te zien: de altaren, communiebank, doopvont en zelfs gedeeltelijk de kerkbanken werden uit het oude gebouw overgenomen. Veel nissen voor heiligenbeelden bleven leeg.
De orgels[bewerken | brontekst bewerken]
Vroege orgels[bewerken | brontekst bewerken]
Zo rond 1790 werd voor de schuurkerk een orgel geleverd door orgelmaker J.S. Strümphler uit Amsterdam. Over dit instrument is verder niets bekend. Waarschijnlijk is dit orgel in 1898 vervangen.
Huidig orgel[bewerken | brontekst bewerken]
In augustus 1898 werd een nieuw orgel in gebruik genomen. Het was gebouwd door orgelmaker Johannes Hilboesen uit Amsterdam. Deze orgelmaker was afkomstig uit de werkplaats van Lodewijk Ypma. Geheel nieuw was dit instrument niet. Meerdere registers, met name fluiten, zijn overgenomen uit een ander orgel Niet uitgesloten is dat het om pijpwerk uit het Strümphler-orgel gaat. Het Hilboesen orgel was voorzien met de toen nieuwe pneumatische tractuur. Geheel in lijn met die tijd werd het een romantisch orgel met een warme, orkestrale klank en een breed scala aan (middel)zachte registers.
In 1928 werd dit orgel door orgelfabrikant B. Pels & Zn uit Alkmaar overgeplaatst naar de nieuwe kerk en voorzien van nieuwe mechanieken en een front naar tekening van architect Van Sante. Tevens werd de gelegenheid te baat genomen om het orgel te voorzien van een vrij pedaal met 2 stemmen. Eén stem, de Flûte Harmonique 4 voet, werd verplaatst van het zwelwerk naar het hoofdwerk en opgeschoven naar een 8 voets stem. De vrijgekomen plaats werd opgevuld door een nieuwe Woudfluit 2 voet.
Het orgel is sindsdien niet meer gewijzigd en functioneert thans nog steeds. In tegenstelling tot veel orgels uit die tijd bevat het orgel zeer weinig zinken pijpen. Alleen het front en het laagste octaaf van de Salicionaal 8 voet zijn van zink. De rest van de orgelpijpen zijn van een lood/tin legering, het zogenaamde 'orgelmetaal' of van grenenhout.
Dispositie[bewerken | brontekst bewerken]
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
- Waar "oud" staat vermeld betreft het een register van vóór 1898.
- Koppels: I-II, I-II16', II-II16', P-I, P-II
- Toon hoogte a1 = 436 Hz
- Temperatuur: Evenredig Zwevende stemming
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
[[Categorie:Provinciaal monument in Noord-Holland]] [[Categorie:Kerkgebouw in het bisdom Haarlem-Amsterdam]]