Gebruiker:Joris/Feijenoord (Spoorwegen)
Feijenoord (afgekort FO) was een spoorwegcomplex van de Nederlandse Spoorwegen voor de havens in Rotterdam-Zuid.
Het complex werd in 1878 geopend. Het bestond oorspronkelijk uit een goederenstation met rangeerterrein bij het de gelijktijdig aangelegde Spoorweghaven. Na enige jaren verhuisde het goederenstation naar IJsselmonde. Feijenoord had een loods voor stoomlocomotieven en later een werkplaats voor diesellocomotieven. Het emplacement bood tevens plaats aan een goederenloods van Van Gend en Loos en een containerterminal.
Naast de NS maakte ook de RET vanaf de jaren 1960 gebruik van het complex met een remise en onderhoudswerkplaats voor de metro en de tram.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Ontstaan[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf 1871 werden plannen ontwikkeld voor een spooraansluiting voor goederenvervoer voor de nieuw aan te leggen Rotterdamse havens op de linker Maasoever in de polder Feijenoord. De Rijksoverheid financierde de aanleg van de Spoorweghaven en het naastgelegen goederenstation met emplacement. De Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen was verantwoordelijk voor de exploitatie.
In de jaren 1870 groeide de Rotterdamse haven sterk. In 1872 kwam de Nieuwe Waterweg gereed, waardoor grote zeeschepen eenvoudiger de Rotterdamse havens konden bereiken. De eerste havens werden op de linker Maasoever in de polder Feijenoord aangelegd door de Rotterdamsche Handelsvereeniging. Vanaf 1871 werden plannen ontwikkeld voor een spooraansluiting voor goederenvervoer voor de nieuwe havens. De Rijksoverheid financierde de aanleg van de Spoorweghaven en het naastgelegen goederenstation met emplacement. In 1872 kreeg Rotterdam-Zuid een aansluiting op de lijn Spoorlijn Breda - Rotterdam. In 1877-1878 kwamen de Koningshavenbrug (De Hef) en de Willemsspoorbrug gereed en kregen de havens in Zuid ook een spoorverbinding naar Rotterdam-Noord en vandaar naar Amsterdam. In dat jaar werd ook het Goederenstation Feijenoord met emplacement geopend. De Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen was verantwoordelijk voor de exploitatie. De Binnenhaven en Entrepothaven werden met een raccordement direct op het emplacement aangesloten. Vanaf 1888 volgden de havensporen van de nieuwe Rijnhaven op de Wilhelminapier en Katendrecht. Vanaf 1898 werd de Maashaven aangelegd en aangesloten op het emplacement Feijenoord en vanaf 1910 de Waalhaven, dat echter ook een eigen goederenstation kreeg.
Einde van de stoomtrein[bewerken | brontekst bewerken]
Laatste jaren en opbraak[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf de jaren 1960 vertrokken veel havenbedrijven uit Feijenoord naar nieuwe havens buiten de stad. Hierdoor nam het belang van het spooremplacement Feijenoord voor goederenvervoer ook af. De bedrijventerreinen in de havens maakten langzaam plaats voor woningbouw. In 1991 werden de ontwikkelplannen voor de Kop van Zuid vastgesteld, waarin grootschalige woningbouw werd gepland in het havengebied. In dit plan zal het gehele spoorcomplex Feyenoord worden opgeheven en herontwikkeld voor woningbouw[1]. In 1994 wordt in dit kader ongeveer twee derde deel van de Spoorweghaven gedempt. Alleen het westelijke deel van de Spoorweghaven dat aansluit op de Koningshaven blijft behouden. Het spooremplacement dat aan de zuidkant van dit behouden deel van de Spoorweghaven lag, wordt in deze jaren opgebroken, waarbij ook de containeroverslag, de goederenloodsen en het voormalige goederenkantoor verdwijnen. Op deze plaats verrees vanaf 1994 het nieuwe gebouw van de Rechtbank Rotterdam.
Het ingekorte emplacement bleef in de jaren daarna nog wel in gebruik, maar voornamelijk als opstelterrein voor terzijde gestelde locomotieven en wagons. De goederendienstleiding van het emplacement vertrok in 1994 naar IJsselmonde, het machinistendepot verhuisde in 1996 naar Kijfhoek <klopt dit? check FM?>. De aansluiting voor de havenspoorlijn van Katendrecht lag ook nog aan de zuidelijke zijde van het emplacement bij de Brede Hilledijk. Dit spoor bleef tot 2004 in gebruik en werd rond 2007 opgebroken. De Lijnwerkplaats Feijenoord was daarna het laatste restant van het spoorcomplex dat nog enkele jaren in stand bleef. Nadat ook de werkplaats in 2010 werd gesloten, werden alle sporen opgebroken, waaronder de aansluiting met het Hoofdspoornet. De RET sloot de Remise Hilledijk in 2011, waarna alle resterende gebouwen zijn gesloopt.[2]
Het terrein van het voormalige spoorcomplex wordt vanaf 2010 ontwikkeld voor de nieuwe woonwijk Parkstad.[3]
Aansluitingen[bewerken | brontekst bewerken]
Op het emplacement waren de havensporen van de Wilhelminapier, Rijnhaven Oostzijde en Katendrecht aangesloten. Het locomotievendepot Feijenoord bediende deze havens en ook de havenbedrijven aan de Maashaven en het Handelsterrein en Handelsterrein Buiten, die hun aansluiting op het emplacement van IJsselmonde hadden
Gebouwen[bewerken | brontekst bewerken]
Locomotievenloods[bewerken | brontekst bewerken]
In 1878 werd een grote halfronde loods voor stoomlocomotieven aan de 2e Rosestraat gebouwd. Hiervoor werd een draaischijf gebouwd, waarmee locomotieven voor een van de poorten van het gebouw geplaatst konden worden.
Lijnwerkplaats[bewerken | brontekst bewerken]
De Lijnwerkplaats Feijenoord, met machinistendepot. De werkplaats werd in 1964 gebouwd. Het was het laatste in gebruik zijnde onderdeel van het spoorcomplex dat nog gebruikt werd. In 2010 werd de werkplaats gesloten.
Goederenkantoor[bewerken | brontekst bewerken]
Aan de westelijke zijde van het emplacement werd in 1927 een goederenkantoor gebouwd. Dit was het eerste grote ontwerp van architect Sybold van Ravesteyn en was gebouwd volgens de ideeën van de Nieuwe Zakelijkheid. Het wit geschilderde gebouw bestond uit een ronde hal met loketten, met aan weerszijde kantoorruimten en een kantine. Van Ravensteyn was zelf ook verantwoordelijk voor het ontwerp van het meubilair[4]. Het goederenkantoor had vanwege zijn driekwartronde vorm de bijnaam het Fluitje. Na de opheffing van het goederenkantoor werd het nog enige tijd gebruikt door een cargadoor en in zijn laatste jaren als discotheek. In de jaren 1990 werd het afgebroken om plaats te maken voor de nieuwbouw van de Kop van Zuid. Charles van Ravensteyn, de zoon van de architect, heeft nog gepoogd om het gebouw te behouden door het op een andere plaats in de stad te herbouwen, maar dit is niet meer gebeurd.[5]
