Lepelmetafoor

De lepelmetafoor of lepeltheorie is een metafoor die gebruikt wordt om iemands beschikbare mentale en fysieke energie te beschrijven.^[1] De metafoor wordt met name gebruikt door mensen met een handicap/functiebeperking of chronische ziekte die samengaat met vermoeidheid. De lepels zijn een visuele representatie van de energie-'eenheden' die iemand in de loop van de tijd (bijvoorbeeld een dag of week) nodig heeft voor allerlei activiteiten, zoals algemene dagelijkse levensverrichtingen, (vrijwilligers-)werk, hobby's, en contact met vrienden en familie.

Mensen zonder een (vermoeidheidsgerelateerde) handicap of chronische ziekte maken zich normaal gesproken geen zorgen over de energie die ze nodig hebben voor gewone dagelijkse handelingen zoals douchen en zich aankleden. De metafoor kan hen helpen om te begrijpen wat de impact op het dagelijks leven kan zijn voor mensen mét een (vermoeidheidsgerelateerde) handicap of chronische ziekte.^[2]

De metafoor is afkomstig uit het essay "The Spoon Theory" uit 2003, geschreven door Christine Miserandino.^[3] In het essay beschrijft ze een gesprek met een vriendin in een café. Haar vriendin vraagt haar hoe het voelt om te leven met de chronische ziekte lupus. Om daar een antwoord op te kunnen geven maakt Miserandino gebruik van lepels die ze van de tafels om hun heen pakt als visueel hulpmiddel. Ze overhandigt haar vriendin twaalf lepels, en vraagt haar om een gemiddelde dag te beschrijven, en bij elke activiteit die ze opnoemt een lepel weg te leggen. Door voldoende rust te nemen (of te slapen) kan het energietekort worden aangevuld. Zo laat ze zien dat je in de loop van de dag energie verbruikt, en dat je er rekening mee moet houden dat sommige activiteiten veel energie kosten. De metafoor helpt om het verschil duidelijk te maken tussen mensen van wie de energie beperkt is en mensen die schijnbaar oneindige energievoorraden hebben.^[3]

Binnen groepen waar mensen met een handicap of chronische ziekte elkaar ontmoeten (in virtuele gemeenschappen zoals sociale media of in real life) wordt de metafoor veel gebruikt, en wordt ook de afgeleide term spoonie gebruikt, waarmee men iemand bedoelt met een handicap of chronische ziekte die (deels) kan worden uitgelegd met de lepelmetafoor.^[2]^[4]^[5]^[6] De metafoor wordt gebruikt door mensen met bijvoorbeeld chronischevermoeidheidssyndroom,^[5] chronische pijn,^[7] orthostatische hypotensie, posturaal orthostatisch tachycardiesyndroom (POTS), diabetes mellitus, autisme en ADHD (waarbij overprikkeling een rol speelt bij de vermoeidheid), reuma,^[1] syndroom van Ehlers-Danlos en multiple sclerose.

In sommige gevallen wordt de metafoor ook gebruikt door mensen zonder een (vermoeidheidsgerelateerde) handicap of chronische ziekte.^[8]

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Spoon theory op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

↑ ^a ^b Wat is de lepeltheorie?. ReumaNederland. Gearchiveerd op 13 november 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ ^a ^b (en) Emily Band, How the Spoon Theory Helps Those Suffering Chronic Pain and Fatigue. The Guardian (24 september 2012). Gearchiveerd op 18 oktober 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ ^a ^b (en) Christine Miserandino, The Spoon Theory. ButYouDon'tLookSick.com (2003). Gearchiveerd op 24 augustus 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ (en) Explaining Low Stamina Levels - with Spoons. British Broadcasting Corporation (BBC) (21 juni 2013). Gearchiveerd op 20 mei 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ ^a ^b (en) Catherine Hale, Reclaiming ‘Chronic Illness. Centre for Welfare Reform (2018). Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ (en) Amanda Hess, The Social Media Cure: How People with Chronic Illnesses Use Memes, Selfies, and Emojis to Soothe Their Suffering. Slate (4 maart 2016). Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ (en) Kate Pashby (2018). “Today is a Four”: How Students Talk About their Chronic Pain. Journal for Undergraduate Ethnography 8 (1): 69–83. ISSN: 2369-8721. Gearchiveerd van origineel op 8 maart 2021. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.
↑ (en) Naomi Chainey, Stop appropriating the language that explains my condition. The Sydney Morning Herald (3 januari 2016). Gearchiveerd op 5 oktober 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[reuma-1] Wat is de lepeltheorie?. ReumaNederland. Gearchiveerd op 13 november 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[Guardian-2] (en) Emily Band, How the Spoon Theory Helps Those Suffering Chronic Pain and Fatigue. The Guardian (24 september 2012). Gearchiveerd op 18 oktober 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[Miserandino-3] (en) Christine Miserandino, The Spoon Theory. ButYouDon'tLookSick.com (2003). Gearchiveerd op 24 augustus 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[BBC-4] (en) Explaining Low Stamina Levels - with Spoons. British Broadcasting Corporation (BBC) (21 juni 2013). Gearchiveerd op 20 mei 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[drilluk-5] (en) Catherine Hale, Reclaiming ‘Chronic Illness. Centre for Welfare Reform (2018). Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[slate-6] (en) Amanda Hess, The Social Media Cure: How People with Chronic Illnesses Use Memes, Selfies, and Emojis to Soothe Their Suffering. Slate (4 maart 2016). Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[ethno-7] (en) Kate Pashby (2018). “Today is a Four”: How Students Talk About their Chronic Pain. Journal for Undergraduate Ethnography 8 (1): 69–83. ISSN: 2369-8721. Gearchiveerd van origineel op 8 maart 2021. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[chainey-8] (en) Naomi Chainey, Stop appropriating the language that explains my condition. The Sydney Morning Herald (3 januari 2016). Gearchiveerd op 5 oktober 2020. Geraadpleegd op 23 augustus 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]