Monsters en studies voor Sint-Antonius

Monsters en studies voor Sint-Antonius
Kunstenaar	Jheronimus Bosch (?)
Jaar	1465-1516
Techniek	Pen in bruine inkt op papier
Afmetingen	20,6 × 26,3 cm
Verblijfplaats	Musée du Louvre
Locatie	Parijs
Portaal    Kunst & Cultuur

Monsters en studies voor Sint-Antonius is een tweezijdige tekening toegeschreven aan de Zuid-Nederlandse schilder Jheronimus Bosch in het Louvre.

Voorstelling

Het blad is door de tekenaar meerdere keren gebruikt. Vermoed wordt dat het fijngetekende architectuurschetsje het vroegst is. Het lijkt hier te gaan om een open galerij met bogen van verschillende hoogten en met muurwerk versierd met pinakels. Een man omklemt een zuil. Daarna is de tekening in de breedte gebruikt. De tekenaar schetste tot vier keer toe een lezende dan wel onderwijzende, zittende heilige en twee keer een lopende, lezende monnik. Daartussen tekende hij een aantal monsters.

De vier keer herhaalde zittende heilige wordt in de literatuur meestal geïdentificeerd als de heilige Antonius van Egypte. Deze komt in vergelijkbare houding voor op een aan Bosch toegeschreven tekening in het Kupferstichkabinett in Berlijn en het schilderij De verzoeking van de heilige Antonius in het Chrysler Museum of Art uit het atelier van Bosch.

Van de monsters komen er enkele terug op schilderijen van Bosch, bijvoorbeeld de ‘veelvraat’ linksboven, die door een zeemonster opgevreten wordt. Een dergelijk monster komt voor op het Hooiwagen-drieluik en het Laatste Oordeel in Brugge.

Achterzijde

Achterzijde: Zeven monsters.

Op de achterzijde zijn zeven weinig uitgewerkte schetsen van monsters te zien.

Toeschrijving

Vroege auteurs, zoals Max Friedländer en Charles de Tolnay, zien de tekening als een eigenhandig werk van Bosch. Ludwig von Baldass heeft twijfels over de achterzijde. Tegenwoordig wordt ook de eigenhandigheid van de voorzijde in twijfel getrokken.

Herkomst

De tekening maakte deel uit van de verzameling van de Duits-Franse verzamelaar Everhard Jabach, die in 1671 gekocht werd door koning Lodewijk XIV van Frankrijk. Sindsdien is het eigendom van de Franse staat.

Externe links

• Webpagina Département des arts graphiques du Musée du Louvre (voorzijde)
• Webpagina Département des arts graphiques du Musée du Louvre (voorzijde)

Tentoonstellingen

• De Van Eyck à Bruegel, Musée de l'Orangerie, Parijs, november 1935-januari 1936, cat.nr. 150, zonder afb.
• Fantastic Art, Dada, Surrealism, The Museum of Modern Art of New York, New York, 20 oktober 1936-8 januari 1938.
• Jheronimus Bosch, Noordbrabants Museum, 's-Hertogenbosch, 17 september-15 november 1967, cat.nr. 58, p. 191, met afb. in zwart-wit (als Jheronimus Bosch).
• De Van Eyck à Spranger. Dessins des maîtres des anciens Pays-Bas. 46ème exposition du Cabinet des Dessins, Musée du Louvre, Parijs, 27 januari-19 april 1971, cat.nr. 20, met afb.
• Deutsche und niederländische Zeichnungen aus der Sammlung Everhard Jabach im Musée du Louvre, Paris (Cabinet des Dessins), Wallraf-Richartz-Museum, Keulen, 11 april-1 juni 1975, cat.nr. 19.
• Collections de Louis XIV. Dessins, albums, manuscrits, Musée nationale de l'Orangerie des Tuileries, Parijs, 7 oktober 1977-9 januari 1978, cat.nr. 87, met afb.
• Jheronimus Bosch, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam, 1 september-11 november 2001, cat.nr. 7.27b (als Jheronimus Bosch (?))
• Schrecken und Lust. Die Versuchung des heiligen Antonius von Hieronymus Bosch bis Max Ernst, Bucerius-Kunst-Forum, Hamburg, 9 februari-18 mei 2008, ISBN 3-7774-3945-2, cat.nr. 54.

Noten