Overleg Wikipedia:Omgaan met diva's

De diva als buitenbeentje

Voor mij althans was het toeval dat ik deze tekst enkele dagen geleden onder ogen kreeg, en mijn eerste reactie was er een van onthutsing. Bij nader inzien,want ik reageer doorgaans zeer secundair, voelde ik me vooral onplezierig bij het gelezene. Maar ja, hoe gaat dat? Na een paar nachtjes slapen is zo'n reactie wel gesleten, dat leert althans de ervaring. Zo niet in dit geval. Na een paar nachtjes slapen, en deels ook wakker liggen en woelen, voel ik me bij deze tekst nog steeds zeer ongemakkelijk.

Kan dat komen doordat ik me aangesproken voel? Zeker, ik ben een van diegenen die de wikipedie al bij herhaling hebben verlaten, en daarvan ook kennis hebben gegeven. Als dat alles was, zou ik me zeker in mijn wiek geschoten kunnen voelen. Maar daar staat tegenover dat ik nu al een klein jaar niet meer aan artikelen bijdraag, en alleen nog bij tijd en wijle deelneem aan overleg. Bij ongewijzigde omstandigheden zal daarin ook geen verandering komen, en er moet dus, voor wat betreft mijn reactie, meer aan de hand zijn. Dat is inderdaad het geval.

Vooropgesteld zij dat deze tekst verscheen in een Wikipedia:-ruimte, dus niet op een persoonlijke subpagina. En het moge dan waar zijn dat er niettemin, blijkens de openingssjabloon, een persoonlijk standpunt wordt verwoord, dit standpunt is toch minder persoonlijk dan wanneer het wél op een persoonlijke pagina te vinden was. Althans, die suggestie gaat ervan uit. Ik meen dat de tekst onmogelijk algemene gelding kan hebben, en nu ik mijn persoonlijke betrokkenheid hierboven heb verklaard, kan ik hieronder des te vrijer aangeven waarom het geschrevene mijns inziens ook verder niet klopt.

Een diva op Wikipedia is een ervaren, langer bijdragende gebruiker die gelooft dat hij of zij belangrijker is dan andere gebruikers, en constante bevestiging van dat geloof zoekt.

Die definitie is niet zo helder als zij lijkt. Een medewerker die zichzelf niet belangrijk zou achten, is geen knip voor zijn neus waard, en kan ook niet in het eigen werk geloven. Maar belangrijker dan andere gebruikers? Opnieuw zou het hypocriet zijn zichzelf even onbelangrijk te achten dan de eerste de beste knoeier (en de hemel weet: die zijn er!); of wordt hier bedoeld: "dan álle andere gebruikers"? In dat geval is er van egocentriciteit niet langer sprake, maar is er iets ernstigers aan de gang. Iets wat wellicht toch minder vaak voorkomt dan door een Wikipedia:-pagina gerechtvaardigd zou zijn. Dat er collega's zijn die constánte bevestiging van "dat geloof" zoeken, welk geloof het ook is, lijkt me een merkwaardige stilering van de werkelijkheid: zulke collega's kom ik niet tegen.

Deze bevestiging wordt vaak gezocht door het project te verlaten (door {{wikibreak}} of {{vertrokken}} op de gebruikers- of overlegpagina te zetten). Het (altijd tijdelijke) vertrek wordt voorafgegaan door een tirade over het punt waarop de diva geen gelijk kreeg, met als doel veel opschudding te veroorzaken onder andere gebruikers.

Dat iemand zijn vertrek aankondigt, daar is helemaal niets mis mee. In het dagelijks verkeer, in het wérkelijke leven dus, is het niet meer dan wellevend dat men niet vertrekt dan nadat men zijn vertrek heeft aangekondigd. Een groet is niet meer dan billijk. Als dat uit onvrede is, dan kan men de uitleg een "toelichting" noemen, maar natuurlijk ook een "tirade". Wellicht wordt daarmee bedoeld dat het vertrek soms met emoties gepaard gaat, en die emoties zullen weleens in de woordkeus tot uiting komen, maar in de eerste plaats is dat slechts menselijk, in de tweede plaats is het heus niet "altijd" het geval.

De tirade en het vertrek trekken een vloedgolf van "kom alsjeblieft terug"-berichtjes en steunbetuigingen aan op de overlegpagina van de diva. Dit is precies wat de diva verlangde: bevestiging en steun. Daarna kan de diva triomfantelijk terugkeren op het project, tenminste: tot het volgende meningsverschil waarin hij/zij geen gelijk krijgt.

Inderdaad wordt er weleens gereageerd op vertreksjablonen, en vaak in positieve zin; maar waarom moeten die reacties een "vloedgolf" heten, met alle negatieve connotaties van dien? En richt de impliciete kritiek zich hier opeens op de reagenten? Hun reacties kunnen ook heel anders van toon zijn! Wat er ondertussen in de geest van de vermeende "diva" omgaat, is een kwestie van psychologie, en ik vraag me af of daarover wel lichtvaardig uitspraken kunnen worden gedaan. Iemands vertrek kan juist zijn ingegeven door diepe teleurstelling, door moedeloosheid die soms volgt op uiterste inspanning, door resultaat van die langdurige inspanning waarin onoordeelkundig in een mum van tijd wordt ingegrepen, of door futiele oorlogjes. Een terugkeer, zo is mijn ervaring, is dan ook zelden "triomfantelijk". Van sommige collega's spreek ik maar niet: die zijn, diep gegriefd, met stille trom vertrokken (jawel, mét sjabloon), en keren helemaal niet triomfantelijk terug! In gevallen die mij bekend zijn (maar nee, u krijgt geen namen te horen) verdiende hun vertrek groot respect, hoe betreurenswaardig ook.

==Hoe een diva te herkennen==

De volgende dingen kunnen erop wijzen dat je met een diva te doen hebt:

• De gebruiker zoekt kleine meningsverschillen op en verkondigt daarin luidkeels zijn/haar mening. Er is geen kwestie te onbelangrijk of marginaal voor een diva: het doel is niet verdere opbouw van het project maar de eigen status en het eigen gelijk bevestigd te zien.

Mensen hebben altijd hun redenen. Of die redenen goed of slecht zijn, in onze ogen, dat is van weinig belang. Zinvoller is het om na te gaan wat hun réden van vertrek was, en naast zinvoller is dat tegelijk ook moeilijker; want het vraagt inlevingsvermogen. Kwalificaties als "klein", "onbelangrijk" of "marginaal" blijken dan ook weinig verklaarkracht meer te bezitten.

• Diva's scheppen graag op over hun bijdragen aan het project, bijvoorbeeld door links naar hun editcount te geven. Een diva wil dat andere gebruikers denken dat hij/zij onmisbaar is voor het project en zal daarom voortdurend de eigen waarde voor het project onder de aandacht proberen te brengen. Door de eigen waarde te benadrukken, benadrukken ze impliciet ook dat de opponenten "minder" waarde hebben, wat een vorm van zelfbevestiging is.

Er is niets op tegen dat men van de eigen waarde overtuigd is, en meent iets werkelijk zinvols te kunnen toevoegen. In vele organisaties doet een vergelijkbare overtuiging opgeld. Hoewel mensen er soms op moeten worden gewezen dat niemand onmisbaar is — een inzicht dat juist als een bevrijding kan komen — volgt daaruit geenszins dat zij de bijdragen van anderen hebben gekleineerd. Zelfbevestiging heeft overigens in mijn optiek erg weinig te maken met het kleineren van andermans waarde; dat laatste lijkt mij eerder een teken van onzekerheid, maar met psychologiseren moet je oppassen.

• Diva's hebben vaak lange opsommingen van hun bijdragen op hun gebruikerspagina. Op de gebruikerspagina van een diva is ook vaak een prominente plek voor bedankjes en steunbetuigingen van anderen ingericht.

Een lijst van eigen bijdragen kan een veelheid van doelen dienen, onder meer het doel om het eigen werk nog eens gemakkelijk te kunnen nalopen, of om een patroon te zien in de eigen activiteiten; beide heel nuttig. Bedankjes en steunbetuigingen, al dan niet "op een prominente plek", zijn niet verwerpelijker dan nieuwjaarskaarten in de woonkamer: waarom zouden tekenen van warmte en vriendschap niet mogen worden gekoesterd, in dankbaarheid?
Zelf heb ik zo'n hoekje weleens willen balanceren met een afdeling "pek en veren", waarin ik de aan mij gerichte, niet malse kritiek citeerde. Ook dat kan als ijdelheid, zelfs als arrogantie, worden opgevat, voor wie het beslist zo wénst op te vatten. Bovendien is het me wel op fel protest komen te staan, juist van de critici in kwestie.

*Diva's zijn vaak te herkennen aan herhaaldelijke dreigementen zich geheel of gedeeltelijk van het project "terug te trekken". Dit is het belangrijkste wapen van de diva, dat de diva zo veel mogelijk probeert in te zetten. Hoewel diva's vaak vertrekken, blijven ze nooit lang weg, meestal niet langer dan een paar dagen. De diva zal de terugkomst echter zo lang mogelijk verborgen proberen te houden voor anderen, zodat de steunbetuigingen zo lang mogelijk aan kunnen houden. Hoewel een diva met slaande trom vertrekt, is de terugkomst meestal onopvallend.

Toegegeven: wie dreigt, moet bereid zijn dat dreigement waar te maken. Dat diva's nooit lang wegblijven, dat valt noch aan te tonen, noch tegen te spreken, zolang we geen zinvolle definitie van het begrip "diva" hebben. Zoals gezegd, ben ik nu een klein jaar weg, en dat lijkt me toch langer dan een paar dagen. In de tijden toen ik nog wél terugkwam, deed ik dat inderdaad niet met slaande trom. Maar het was niet om instemming te vergaren: de waarheid was veel pijnlijker. Het was simpelweg niet zo aangenaam om terug te keren. Het was geen kwestie van slaande trom; het was een kwestie van hangende pootjes. Divagedrag? Volgens mij gaat er iets heel anders in iemand om als hij vertrekt.

==Hoe met een diva om te gaan==

Net als trollen, zijn diva's uit op aandacht. In tegenstelling tot trollen, die vooral destructief zijn, zijn diva's vaak productieve en constructieve gebruikers.

Is zo'n vergelijking nu wel of niet zinvol? En dat "productieve", dat kan ik in de context van deze tekst nog wel plaatsen; "constructieve" begrijp ik minder.

Het verschil met andere constructieve gebruikers is dat diva's hun bijdragen aan het project als een wapen gebruiken tegen anderen. Voor diva's is het constructief bijdragen aan het project zelf niet een doel, maar een manier om bevestiging en macht te verwerven. Een diva beschouwt zijn/haar bijdragen als ruilmiddel, dat ingezet wordt om in discussies met wat de diva als "mindere gebruikers" ziet gelijk te krijgen. De eigen bijdragen werken ten tweede ook als ruilmiddel voor steunbetuigingen tijdens de momenten dat de diva geheel of gedeeltelijk "vertrokken" is.

Inderdaad: het begrip "constructief" wordt hier doeltreffend van zijn betekenis ontdaan. De attributie van motieven maakt op mij geen erg begrijpelijke indruk, maar als ze als zodanig al in werkelijkheid bestaan, dan zie ik niet welke verduidelijking hier wordt beoogd met een woord als "constructief".

De beste manier om met diva's om te gaan is hun tirades en aandachtszoekerij te negeren. Als een diva zich verongelijkt uit een discussie of deel van het project terugtrekt, laat hem/haar gaan. Verzoeken te blijven versterken de visuele cirkel en geven de diva het gevoel dat zijn/haar tactieken zin hebben. De diva zal dan zeker binnen een paar maanden opnieuw in een verongelijkte bui "vertrekken". Wanneer je ze het beste wenst en laat gaan, zullen ze sneller terugkomen, meestal met een verbeterde instelling. Een diva die geen bevestiging krijgt zal zich snel realiseren dat hij/zij niet zoveel belangrijker is dan andere gebruikers als hij/zij dacht. Een enkele gebruiker is in een project met de omvang van Wikipedia nooit onmisbaar.

Deze vorm van therapie lijkt mij contraproductief. Die "verbeterde instelling" bij terugkomst, daarvan was hierboven nog geen sprake, integendeel. Negeren, ontkennen als oplossing? Dat heeft nog nooit resultaat opgeleverd. Zoals ik al eerder betoogde, hebben mensen een réden voor hun gedrag. Pas wanneer die reden wordt onderkend, en wanneer hij voorwerp wordt van mature discussie, zal de veronderstelde diva, die zich ongetwijfeld juist mískend heeft gevoeld, constructief kunnen meewerken. Dat zal hemzelf, maar ook het samenwerkingsproces en niet in de laatste plaats de gesprekspartner ten goede komen. Die gesprekspartner wordt daardoor namelijk precies dat: partner, deelgenoot; en houdt op de rol van beoordelaar te spelen.

Een diva zal vrijwel altijd terugkomen na vertrek, omdat de gezochte bevestiging alleen op het project gevonden kan worden. Zelfs als een diva voorgoed weg blijft, zal de leeg gevallen plek snel worden ingenomen door andere gebruikers die niet zoveel aandacht en energie van anderen vergen. Gebruikers wiens doel het niet is om zichzelf te promoten en bevestigen, maar het project vooruit te brengen.

Hier lijkt het project zelf als diva op te treden: alleen dat (zo meent het) kan sommigen bevestigen. Het lijkt me nogal een boude bewering. De tegenstelling die hier wordt gesuggereerd: aandachttrekkers versus gebruikers wie[r] doel het is het project te bevorderen, lijkt mij erg gezocht. Iemand kan zowel het een als het ander zijn, of noch het een noch het ander. Maar ten minste even belangrijk lijkt mij dat deze tekst voorbijgaat aan de redenen die mensen hebben voor hun gedrag, aan gerechtvaardigde grieven, aan de onmacht en aan het gevoel van hopeloosheid dat sommige deelnemers, sóms mensen met de beste bedoelingen, kan bekruipen; en niet zonder geldige reden.

Zij hebben, in de harteloze en ongevoelige formulering van de nog toegevoegde link, "het recht de wiki te verlaten". Zeker, een oprotrecht heeft iedereen. Maar wat daaraan vooraf is gegaan, bestaan daar ook richtlijnen voor? Hoe sterk is het zelfreinigend vermogen van de wikipedie? Niet het vermogen zich te zuiveren van onwelgevallige medewerkers, maar het vermogen informatief kaf van informatief koren te scheiden, en het vermogen psycho-sociale processen die schade aanrichten, weg te zuiveren? Hoeveel ruimte is er om niet anderen te etiketteren, maar om het eigen functioneren en de eigen groepsprocessen kritisch te beschouwen?

Bessel Dekker 28 nov 2009 07:14 (CET)

Ik zie deze betoogpagina voor het eerst, en onderschrijf wat Bessel hierover hierboven stelt. Dit betoog hoort niet in de Wikipedia naamruimte lijkt mij, maar op een subpagina van Woudloper's ruimten. TjakO 22 aug 2010 02:34 (CEST)

Naar gebruikersruimte

Het lijkt me beter dat deze pagina naar de gebruikersruimte wordt verplaatst. - Aiko (overleg) 22 mrt 2011 13:34 (CET)

Ik heb dit in de wikiruimte geplaatst omdat het een handleiding is, geen betoog. Vergelijk Wikipedia:Omgaan met trollen. Woudloper _overleg 22 mrt 2011 14:41 (CET)

Hmm, woudloper dat vraag ik me af, de conclusies zijn denk ik niet per se conclusies die breedgedragen worden, en ik zou dit zelf eigenlijk ook als betoog benoemen. Aangezien ik ervoor ben om betogen naar de gebruikersnaamruimte te verplaatsen wil ik me bij Aiko aansluiten. Echter misschien is het tijd daar eens een wat structurelere oplossing voor te zoeken. Mvg, Bas (o) 22 mrt 2011 18:42 (CET)

De Categorie Betogen in gebruikersnaamruimte is bedoeld als structurele oplossing, die lijkt me prima voldoen. - Aiko (overleg) 22 mrt 2011 19:00 (CET)

Zeg eerst eens welke "conclusies" niet "breed gedragen" zijn. Overigens zijn de meeste van dit soort pagina's niet "breed gedragen". Neem bv. Wikipedia:Hoe kun je vertrekken? Een gebruiker die naar die andere pagina (trollen) refereert kan zelfs wegens een PA geblokkeerd worden. Woudloper _overleg 22 mrt 2011 19:11 (CET)

Ik ben voor het behoud op deze plaats. Diva's mogen best eens met de werkelijkheid worden geconfronteerd. Op een GP zullen ze daar mindersnel terecht komen.--Met vriendelijke groeten, Ro de Jong op (Samråd) 26 mrt 2011 06:18 (CET)