Referendum in Zwitserland

Viermaal per jaar is er de mogelijkheid voor een referendum in Zwitserland. Een referendum kan worden gehouden over parlementaire besluiten of over een burgerinitiatief (zie Politiek in Zwitserland).

Dit is een overzicht van verschillende landelijke referenda die gehouden zijn. Referenda op kanton- of gemeenteniveau zijn hier niet vermeld.

2002

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
24.11.02
Tegen asielmisbruik. Bij inreizen over een zeker ander land, moet de asielaanvraag worden afgewezen	volksinitiatief	49,9%	50,1%	48,1%	verworpen
Verandering van de wet over werkloosheid. De vorige wet was gebaseerd op maatregelen die tot 2003 beperkt was. De verandering zorgt voor langdurige financiële zekerheid. De duur van de uitkering wordt verkort	facultatief	56,1%	43,9%	47,8%	aangenomen
22.09.02
Opbrengst van overbodige goudreserven voor de AOW (AHV). Dit is een alternatief voor het initiatief. Het goud wordt niet verkocht en de rente hierover wordt verdeeld over kanton, staat en de stichting solidariteit.	volksinitiatief	47%	52%	45,2%	verworpen
Goudinitiatief. 100% van de opbrengst van de overbodige goudreserve voor de AOW (AHV)	volksinitiatief	48%	51%	45,2%	verworpen
Wet over de elektriciteitsmarkt. Deze wet regelt een gedeeltelijke opening van de elektriciteitsmarkt, maar inclusief de bescherming van de kleinafnemers. De wet ondersteunt de ontwikkeling van alternatieve energieën	facultatief	47,4%	52,6%	44,8%	verworpen
09.05.02
Verandering van het strafboek, onderbreken van de zwangerschap. Onderbreking van de zwangerschap in de eerste 12 weken is strafvrij.	facultatief	72,2%	27,8%	41,8%	aangenomen
Voor moeder en kind, bescherming van het ongeboren kind en hulp aan de moeder in nood. Onderbreking van de zwangerschap wordt vrijwel verboden, behalve bij acuut levensgevaar voor de moeder. Zelfs na verkrachting zou het een misdrijf zijn	volksinitiatief	18,2%	81,2%	41,7%	verworpen
03.03.02
Toetreding tot de Verenigde Naties.	verplicht	54,6%	45,4%	58,4%	aangenomen
Voor een kortere werkduur. In stappen een reducering naar 36 uur per week.	volksinitiatief	25,4%	74,6%	58,3%	verworpen

2003

2003 werd gekenmerkt door een afstemmingszondag met 8 onderwerpen. Algemeen commentaar daarop is dat dit echt te veel was. Initiatieven die geld kosten hebben in dit jaar geen enkele kans.

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
18.05.03
Wet over de nieuwe organisatie van het leger. Verkleining van het leger en vereenvoudigde organisatie	facultatief	76,0%	24,0%	49,6%	aangenomen
Wet over de bescherming van de bevolking. Een actualisering nodig door de huidige toestand in de wereld.	facultatief	80,6%	19,4%	49,6%	aangenomen
Ja voor faire huren. Hypotheekrente wordt sterker gekoppeld aan de huren en een betere bescherming van de huurder	volksinitiatief	32,7%	67,3%	49,6%	verworpen
Zondags-initiatief. 4 zondagen per jaar geen gemotoriseerd verkeer	volksinitiatief	37,6%	62,4%	49,8%	verworpen
Gezondheidsinitiatief. Andere financiering van de verplichte ziektekostenverzekering door verhoging van de omzetbelasting	volksinitiatief	27,1%	72,9%	49,7%	verworpen
Gelijke rechten voor gehandicapten. Toegang tot alle publieke gebouwen moet voor gehandicapten mogelijk zijn	volksinitiatief	37,7%	62,3%	49,7%	verworpen
Stroom zonder atoom. Stillegging van kernreactoren	volksinitiatief	33,7%	66,3%	49,7%	verworpen
Moratorium plus. Maximale levensduur kernreactoren is 40 jaar. Verhoging met 10 jaar alleen door middel van een referendum	volksinitiatief	41,6%	58,4%	49,6%	verworpen
Opleidingsplaatsen in bedrijven. Een verplichting voor bedrijven om opleidingsplaatsen ter beschikking te stellen voor alle op te leiden jonge mensen. Daartoe moet een fonds worden opgericht	volksinitiatief	31,6%	68,4%	49,6%	verworpen
09.02.03
Verandering van de volksrechten. Met 100.000 handtekeningen kan nieuw ook voor veranderingen van wetten naast de al bestaande verandering van de grondwet, een referendum worden gehouden.	verplicht	70,4%	29,6%	28,7%	aangenomen
Aanpassing van de kantonnale bijdrage aan stationaire behandelingen in ziekenhuizen binnen de kantonsgrenzen voor half-privé en privé verzekerde patiënten.	facultatief	77,4%	22,6%	28,7%	aangenomen

2004

2004 begon slecht voor de Zwitserse bondsraad. Enige van de referenda gingen verloren en werden door het volk verworpen. Ook werd een volksinitiatief aangenomen, waar de bondsraad tegen was. Dat een volksinitiatief wordt aangenomen is vrij bijzonder, dat gebeurt niet zo vaak.

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
28.11.04
Nieuwe financiële compensatie tussen kantons. Dit betekent dat rijke kantons geld geven aan de armere kantons	verplicht	64,4%	35,6%	35,6%	aangenomen
Vastlegging van de competentie van de bond om de directe bondsbelasting en de omzetbelasting te heffen. De toestemming was voorheen slechts tot 2006 beperkt.	verplicht	73,8%	26,2%	35,4%	aangenomen
Toelaten van stamcellenonderzoek onder speciale condities	facultatief	66,4%	33,6%	36,2%	aangenomen
26.09.04
Vereenvoudigde inburgering van buitenlanders van de tweede generatie	verplicht	43,2%	56,8%	53,8%	verworpen
Automatisch inburgering van buitenlanders van de derde generatie	verplicht	48,4%	51,6%	53,8%	verworpen
Postdiensten voor allen	volksinitiatief	49,8%	50,2%	53,5%	verworpen
Volksverzekering voor vrouwen voor het doorbetalen van loon bij de geboorte	facultatief	55,4%	44,6%	53,8%	aangenomen
16.05.04
11e revisie van de AOW (Duits:AHV). Zowel vrouwen als mannen werken tot hun 65e jaar. (vrouwen worden tot op heden met 62 gepensioneerd).	facultatief	32,1%	67,9%	50,8%	verworpen
Financiering van de AOW (Duits:AHV) en WAO (Duits:IV), door 0,8% meer omzetbelasting	facultatief	31,4%	68,6%	50,8%	verworpen
Belastingverlaging. Gelijkstelling van getrouwde paren aan samenlevende paren. Minder belasting voor families en eigendomswoningen, afschaffing van het huurwaardeforfait.	facultatief	34,1%	65,9%	50,8%	verworpen
08.02.04
Alternatief ontwerp van het Avanti-initiatief. Het volksinitiatief is teruggetrokken door de initiatiefnemers. Het gaat om uitbouw van de autobanen rond de agglomeraties, een tweede Gotthardtunnel en uitbouw van het treinnet.	volksinitiatief	37,2%	62,8%	45,6%	verworpen
Verandering van het verbintenissenrecht voor huurders. Huren worden verbonden met de index van het land en niet meer met de hypotheekrentestand.	verplicht	36,0%	64,0%	45,4%	verworpen
Levenslange opsluiting voor niet-therapeerbare en extreem gevaarlijke daders van seksuele en geweldsmisdrijven.	volksinitiatief	56,2%	43,8%	45,5%	aangenomen

2005

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
27.11.05
Volksinitiatief Voor levensmiddelen uit gentechvrije landbouw. Instellen van een moratorium voor de aanbouw van gentechveranderde gewassen	volksinitiatief	55,7 %	44,3 %	41,7 %	aangenomen
Verandering van de Arbeidswet, waardoor op luchthavens en grote stations zondagsverkopen zijn toegestaan	facultatief	50,6 %	49,4 %	41,8 %	aangenomen
25.09.05
De uitbreiding van het vrije personenverkeer voor de nieuwe staten van de EU, als onderdeel van de bilaterale overeenkomst II met de Europese Unie.	facultatief	56,0 %	44,0 %	54,0 %	aangenomen
05.06.05
Aanname van het verdrag van Schengen en Dublin, als onderdeel van de bilaterale overeenkomst II met de Europese Unie.	facultatief	54,6 %	45,4 %	55,9 %	aangenomen
De nieuwe wet voor het partnerschap. O.a. over de vraag of partners met hetzelfde geslacht zich mogen laten registreren.	facultatief	58,0 %	42,0 %	55,9 %	aangenomen

2006

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
26.11.06
Moet Zwitserland de nieuw-toegetreden EU-staten ondersteunen met 1 miljard CHF verdeeld over 10 jaar?	facultatief	53,4 %	46,6 %	44,4 %	aangenomen
Worden de kinderbijdragen in alle kantons van Zwitserland gelijk in hoogte?	facultatief	68,0 %	32,0 %	44,4 %	aangenomen
24.09.06
De winst van de verkoop van goud door de centrale bank van Zwitserland moet grotendeels ten goede komen aan de AHV (= AOW in nl), in plaats van de verdeling van 2/3 voor de kantons en 1/3 de bond.	volksinitiatief	41,7 %	58,3 %	48,2 %	verworpen
Aanpassing van de wet over buitenlanders; de toelating van werknemers buiten de EU/EFTA wordt beperkt tot gekwalificeerde vakkrachten.	facultatief	62,0 %	38,0 %	48,2 %	aangenomen
Aanpassing van de wet over het asiel; de mogelijkheid om zonder geldige papieren asiel aan te vragen wordt beperkt; indien asielaanvragers niet samenwerken met de overheden wordt asielverlening veronmogelijkt; voor uitgeprocedeerde asielzoekers vervalt de sociale hulp; uitgeprocedeerde asielzoekers kunnen makkelijker uit het land worden verwijderd.	facultatief	67,8 %	32,2 %	48,2 %	aangenomen
21.05.06
Grondwetswijziging voor het regelen van de bevoegdheid voor harmonisatie van schoolsystemen door de bond. Tot op heden was onderwijs uitsluitend een verantwoordelijkheid van de kantons.	grondwetswijziging	85,6 %	14,4 %	27,3 %	aangenomen

2007

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
17.06.2007
Vijfde revisie van de invalidenverzekering (IV)	facultatief	59,1 %	40,9 %	38,8 %	aangenomen
11.03.2007
Het invoeren van één ziekenfonds (als vervanging van meer dan 80), waarbij de premie afhankelijk is van inkomsten en vermogen	volksinitiatief	28,8 %	71,2 %	45,5 %	verworpen

2008

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
30.11.2008
Misdrijven met kinderpornografische achtergrond kunnen niet meer verjaren	volksinitiatief	51,9%	48,1%	47,8%	aangenomen
Invoeren van een flexibele leeftijd voor pensionering	volksinitiatief	41,4%	58,6%	47,6%	verworpen
Het recht op beroep van verbanden en verenigingen tegen overheidsbesluiten: Beëindig de verhinderingspolitiek. Meer groei voor Zwitserland.	volksinitiatief	34,0%	66,0%	47,2%	verworpen
Voor een wijze henneppolitiek met een werkzame bescherming voor de jeugd.	volksinitiatief	36,7%	63,3%	47,3%	verworpen
Verandering van de bondswet van 20.03.2008 over verdovende middelen en psychotrope stoffen	facultatief	68,1%	31,9%	47,1%	aangenomen
01.06.2008
Initiatief voor democratische nationalisatie van personen, dat wil zeggen dat de gemeente zelf bepaalt hoe de naturalisatie wordt uitgevoerd en dat ze definitief is en niet meer door een gerechtelijke instantie kan worden gecorrigeerd.	volksinitiatief	36,2%	63,8	45,1%	verworpen
Volkssouvereniteit in plaats van propaganda door de overheid. Dit initiatief ook wel "Muilkorfinitiatief" genoemd, wilde de leden van de Bondsraad hun engagement in de aanloop naar een referendum beperkten.	volksinitiatief	24,8%	75,2%	44,8%	verworpen
Voor kwaliteit en economische doelmatigheid van de ziektekostenverzekering. Dit artikel is een tegenontwerp van een initiatief van de Zwitserse Volkspartij, dat er voor zou zorgen dat de vrije artskeuze verminderd zou worden, oftewel de verplichting van ziektekostenverzekeringen om met alle artsen een verdrag af te sluiten zou vervallen.	verplicht	30,5%	69,5%	44,8%	verworpen
24.02.2008
Tegen straaljagerherrie in toerismegebieden in vredestijd	volksinitiatief	31,9%	68,1%	38,7%	verworpen
Wet voor de revisie van de ondernemingsbelasting, een verlaging met name gericht op kleine en middelgrote bedrijven	facultatief	50,5%	49,5%	38,6%	aangenomen

2009

In 2009 zijn de volgende dagen gereserveerd voor landelijke referenda: 8 februari 2009, 17 mei 2009, 27 september 2009 en 29 november 2009.

onderwerp	soort	voor	tegen	opkomst	resultaat
08.02.2009
Continuatie van het vrije personenverkeer met landen van de Europese Unie en uitbreiding voor Bulgarije en Roemenië.	facultatief	59,6%	40,4%	51,5%	aangenomen
17.05.2009
Goedkeuring voor de invoering van biometrische paspoorten.	facultatief	50,2%	49,8%	38,8%	aangenomen
Voorstel voor een toekomst met alternatieve geneeswijzen.	facultatief	67,0%	33,0%	38,8%	aangenomen
27.09.2009
Een kleine verhoging van de Omzetbelasting om Arbeidsongeschiktheid te kunnen blijven financieren.	facultatief	50,2%	49,8%	38,8%	aangenomen

2018

Op 10 juni 2018 organiseerde men een referendum "Echtgeldinitiative" met de vraag of banken alleen dat geld mogen uitlenen dat ze daadwerkelijk in de vorm van spaartegoeden etc. bezitten; tot dusver volstaat een dekkingsgraad van 20%.

Externe link

• (meertalig) Portaal voor referendum van de Zwitserse overheid

Bronnen, noten en/of referenties

· ·

Verkiezingen en referenda in Zwitserland