Warmond
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
 (Details)
| |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Zuid-Holland | ||
| Gemeente | Teylingen | ||
| Coördinaten | 52° 12′ NB, 4° 30′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2005) |
4915 | ||
| |||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Warmond is een dorp en een voormalige gemeente in Zuid-Holland, gelegen in de Bollenstreek, vlak ten noorden van Leiden, tussen Sassenheim en Oegstgeest. Per 1 januari 2006 is de gemeente met Sassenheim en Voorhout opgegaan in de gemeente Teylingen. Het inwonertal van de voormalige gemeente bedroeg 4915 (1 juni 2005).
Ligging
Het dorp Warmond ligt aan de Kagerplassen, die ook voor het grootste deel in het Warmondse deel van de gemeente Teylingen liggen. Het dorp is bekend als een welvarende locatie. Het ligt op een oude strandwal. Deze loopt parallel aan de Leede, een water dat de Kagerplassen via enkele kanalen met de Oude Rijn verbindt. Evenwijdig aan de Leede lopen de Herenweg en de smalle Dorpsstraat. Deze beide straten worden met elkaar en met het water verbonden met een reeks smalle steegjes, die dammen worden genoemd. Het polderland aan de oostkant van de Kagerplassen is vanuit het dorp Warmond alleen over het water of via het grondgebied van buurgemeenten te bereiken.
Naam
Warmond wordt voor het eerst, onder de naam Warmelda, genoemd in een negende-eeuwse goederenlijst van de kerk van Utrecht. Hierin staat dat de kerk Sint Maarten te Utrecht drie mansi (boerderijen) in Warmelda bezat. Volgens dr. D.P. Blok was de naam Warmelda oorspronkelijk de naam van een waterloop, waarschijnlijk de huidige Leede en de Hofleede, het belangrijkste water bij dit dorp. De naam van de waterloop zou dan overgegaan zijn op de plaats aan het water en het water –om verwarring te vermijden– zou een andere naam gekregen hebben.[1] In de 11e eeuw komt de naam Warmunde voor en in de 14e en 15e eeuw de namen Wermonde en Warmonde.
Bezienswaardigheden
Behalve de Oude Toren en de bijbehorende ruïne, die thans als kerkhof wordt gebruikt, zijn er nog drie andere bezienswaardigheden. Ten noorden van het dorp bevindt zich het Huys te Warmont, een in zijn huidige vorm achttiende-eeuws kasteel met bijbehorend landgoedbos, verder het Warmonderhek aan de weg van Warmond naar Oegstgeest, waar eertijds tol werd geheven, en het huis aan de Jan Steenlaan 36 waar de schilder Jan Steen enige jaren woonde en waar in 1926 een gedenkplaat is aangebracht. Op 1 november 2008 is tegenover het huis een door de Leidse beeldhouwer Jeroen Spijker vervaardigd borstbeeld onthuld.
De buitenplaats Vroenhof aan de Herenweg 52 werd in 1862 in opdracht van de Warmondse notaris Johan de Crane gebouwd en heette toen Weltevreden. De Crane gebruikte Weltevreden als vaste residentie en ook de notarispraktijk was er gevestigd. Het buiten werd in 1897 door J.F.S. Frijlinck gekocht nadat hij in 1894 de praktijk had overgenomen. In de tussentijd was de oranjerie in de achtertuin gebouwd. Frijlinck woonde en werkte er tot 1922, waarna A.J. Kamerlingh Onnes, een jongere broer van de natuurkundige H. Kamerlingh Onnes en de kunstschilder M. Kamerlingh Onnes, de volgende eigenaar werd. Kamerlingh Onnes liet het huis gedeeltelijk verbouwen en voegde de lagere vleugels aan weerszijden van het gebouw toe. Na zijn dood in 1933 bleef het goed in handen van zijn familie en kreeg het de naam "Vroenhof".[2]
De plaats telt tientallen rijksmonumenten.
Kerkelijke gebouwen
In de middeleeuwen bezat Warmond een kerk en twee kloosters: Mariënhaven en St. Ursula. Oorspronkelijk bezat Warmond alleen een kapel, die volgens een oorkonde uit het jaar 1063 een dochterkerk was van het Groene Kerkje in Oegstgeest. Deze kapel is later vervangen door een grotere kerk met toren. Zowel kapel als kerk waren gewijd aan St Matthias. In 1573 is de kerk door Leidenaren verwoest, om te voorkomen dat de oprukkende Spaanse troepen hierin een veilig heenkomen konden vinden. Het koor en de toren van de kerk zijn door de hervormden herbouwd. In 1874 werd het koor afgebroken toen de hervormden naar een nieuw kerkgebouw aan de Herenweg gingen. Alleen de Oude Toren en de bijbehorende ruïne zijn de resten van deze kerk.
Mariënhaven was een Cisterciënzerklooster dat in 1412 is gesticht door Jan van den Woude, heer van Warmond. St. Ursula of Elfduizend Maagden was een vrouwenklooster en werd in 1410 gesticht door dezelfde Jan van den Woude. Beide kloosters werden in 1573 verwoest.
De katholieke Sint-Matthiaskerk is een neogotische kruiskerk uit 1859 en werd ontworpen door Theo Molkenboer.
In Warmond was tot 1967 het Groot Seminarie van het bisdom Haarlem gevestigd, waar onder andere Martinus Jansen, W.F.N. van Rootselaar en Adrianus Simonis studeerden. Johannes Willebrands was er docent filosofie en later directeur. Dit in 1799 gestichte seminarie was het eerste rooms katholieke seminarie in de noordelijke Nederlanden. Het seminariegebouw doet tegenwoordig dienst als verzorgingstehuis. De bijbehorende kapel uit 1843 werd ontworpen door Theo Molkenboer. Omstreeks 1930 werd het seminarie uitgebreid met het zogenaamde Philosophicum, bestaande uit een nieuwe vleugel en een tweede kapel, beide naar ontwerp van Jan Stuyt.
Molens
Op het voormalige grondgebied van Warmond bevindt zich een aantal goed onderhouden windmolens.
 |
 |
 |
 |
 |
Economie
De agrarische sector was in Warmond de belangrijkste bron van inkomsten. De voornaamste bedrijvigheid was de veeteelt. Daarnaast was er visserij en in veel mindere mate akkerbouw zoals de teelt van rogge, aardappelen, haver, gerst, erwten en bonen. In de tweede helft van de negentiende eeuw kwam in Warmond op de zandgronden de bloembollenteelt op. Deze teelt breidde zich snel uit waardoor ze voor veel Warmonders een belangrijke bron van inkomsten werd. Een andere belangrijke bron van inkomsten was de watersport, die omstreeks 1910 ontstond. De Kagerplassen waren hiervoor uitermate geschikt. Verscheidene particulieren lieten hun land vergraven tot jachthaven. De oudste industrie in Warmond waren de kalkovens. Deze zijn in 1865 door de heren D.S. en J. Bredenberg gesticht en in de jaren 1930 afgebroken om plaats te maken voor een jachthaven. De in 1917 gevestigde Padoxfabriek legde zich toe op het bewerken van hout voor de bouw en scheepswerven en is een paar jaar geleden failliet gegaan. Verder zijn er nog kaarsenmakerijen geweest, maar die bestaan ook niet meer. Wel is in de oude kaarsenmakerij van Papôt nu een klein museum gevestigd.
Overheid en gezag
In 1362 werd Jacob van den Woude, heer van Warmond, door de Vrouwe van Voorne beleend met het Huys te Warmont en het bijbehorende land. Later is het leenheerschap overgegaan op de graaf van Holland. De komst van de Fransen in 1795 maakte een einde aan de gezagsrechten van particulieren.
Demografie
De oudste demografische gegevens dateren van omstreeks 1370. Rond dat jaar had Warmond 168 inwoners. Vanaf die tijd groeide het aantal inwoners gestaag tot 1488 in 1628 om daarna weer te dalen tot 786 in 1807. Daarna groeide de bevolking weer tot 4394 in 1960. Op 1 Juni 2005, ruim een half jaar voordat Warmond opging in de gemeente Teylingen bedroeg het aantal inwoners 4915. Per 1 januari 2009 bedroeg het aantal inwoners van Warmond 4954.
Sport
Behalve een centrum voor de watersport is Warmond sinds 1975 keerpunt van de jaarlijkse Strontrace.
Geboren in Warmond
- Mathilde van Limburg Stirum (1854-1932)
- Els van Diggele (1967), geschiedkundige en journaliste
Bekende inwoners
- Jan Steen (1626-1679), schilder
- Pieter Geraedts (1911-1978), schilder, beeldhouwer, glazenier
- Maarten 't Hart (1944), schrijver en bioloog
- Isis van der Wel (1975), live-dj
- Zie ook: lijst van burgemeesters van Warmond
Bronnen, noten en/of referenties
|
Externe link
· 
· 