Brazilië
Sjabloon:Landtabel Brazilië (officieel de Federale Republiek Brazilië) is een land in Zuid-Amerika, grenzend aan Frans-Guyana, Suriname, Guyana, Venezuela, Colombia, Peru, Bolivia, Paraguay, Argentinië, Uruguay en de Atlantische Oceaan. Brazilië is met zijn 8,5 miljoen vierkante kilometer het grootste land van Zuid-Amerika (het beslaat bijna de helft van dit continent) en het op vier na grootste ter wereld (alleen Rusland, Canada, China en de Verenigde Staten zijn groter).
Brasilia is de hoofdstad sinds 1960; voordien was dit Rio de Janeiro en nog eerder Salvador. Andere grote steden zijn: São Paulo, Salvador, Belo Horizonte, Fortaleza, Curitiba, Manaus, Recife, Porto Alegre, Belém en Goiânia.
Beknopte geschiedenis
Zie Geschiedenis van Brazilië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Vanaf duizenden jaren voor Christus werden zowel het Amazonegebied als de kustgebieden van Brazilië bewoond door Indianen. Er waren honderden Indianenstammen die in een paar grotere etnische groepen zijn onder te verdelen, met als voornaamste de Guaraní, de Tupi en de Ge. In 1500 ontdekte de Portugese zeevaarder Pedro Álvares Cabral de kust van Brazilië. Tussen 1500 en 1530 eiste Portugal Brazilië voor zich op. Vanaf 1530 was het een kolonie, met een bewogen geschiedenis, maar altijd met een Portugese aanwezigheid. Pas met Pombal in de 18de eeuw werd het Portugees in Brazilië de officiële omgangstaal. In 1815 werd het land een koninkrijk binnen een unie met Portugal. In 1807 vluchtte het Portugese koninklijk huis, onder leiding van kroonprins Dom João VI, voor Napoleon naar Brazilië. Na de val van Napoleon weigerde hij echter terug te keren naar Portugal en benoemde Rio de Janeiro tot de nieuwe hoofdstad van het Portugese rijk waarmee Portugal feitelijk het enige land in Europa is geweest dat werd geregeerd vanuit een land in de Nieuwe Wereld. Als gevolg van de komst van het Portugese koningshuis werden Braziliaanse havens geopend voor andere (geallieerde) Europese naties, werd Rio de Janeiro een machtscentrum, kwam de nationale bibliotheek naar Brazilië en werden de eerste Braziliaanse universiteiten gesticht. In 1821 keerde hij uiteindelijk terug naar Portugal, zijn zoon Dom Pedro I bleef achter in Brazilië en riep in 1822 de onafhankelijkheid uit en riep zichzelf uit tot keizer. Drie jaar later werd deze onafhankelijkheid door Portugal erkend. In 1831 werd keizer Pedro I opgevolgd door Pedro II. In 1889 kwam het leger in opstand tegen de Braziliaanse monarchie. Het land werd een federale republiek. Van 1889 tot 1930 was Brazilië een democratie. Twee keer zouden militaire junta's de macht grijpen en de Braziliaanse democratische traditie onderbreken: in 1930-1945 en van 1964-1985.
Geografie
Brazilië wordt vooral gekenmerkt door vier grote geografische eenheden:
- de kuststrook die oorspronkelijk was bedekt met mata atlantica. Hier is de kolonisatie begonnen en liggen de meeste grote steden
- Het Hoogland van Brazilië in het midden. Dit gebied kent verschillende kenmerken. Tropisch regenwoud in het noorden en zuiden, savanne in het midden (de Cerrado), en een droge woestijnsteppe in het noordoosten van Brazilië (de Caatingas). Het klimaat in dit gebied behoort tot het savanneklimaat, met uitzondering van het zuiden, waar een maritiem klimaat heerst.
- het Zuiden met een middellandsezeeklimaat
- Het Amazonebekken in het noordwesten. Hier bevindt zich hoofdzakelijk het bedreigde Amazonewoud en de op één na langste rivier van de wereld, de Amazone. Het klimaat in dit gebied behoort tot het tropisch regenwoudklimaat.
Overheid
Brazilië kent een federale staatsvorm, die gebaseerd is op de federale grondwet van 1988. De staat bestaat uit 26 deelstaten, met elk op haar beurt een eigen grondwet hebben. De federale grondwet stelt dat het nationale gezag wordt bekleed door een president, die voor vier jaar door universele stemming wordt gekozen. In het kader van een amendement van 1997 kan de president slechts eenmaal worden herkozen. Op 27 oktober 2002 werd de voormalige vakbondsleider, de socialist Luiz Inácio Lula da Silva ('Lula'), leider van de PT (Partido dos Trabalhadores) in een tweede verkiezingsronde met circa 61% van de stemmen gekozen tot president van de republiek en was daarmee de eerste uitgesproken linkse president van Brazilië. Hij is de opvolger van Fernando Henrique Cardoso (PSDB, Partido Social Democrático Brasileiro), die twee termijnen aan het roer stond. Luiz Inácio Lula da Silva vormt op dit moment een centrumlinkse regering. In oktober 2006 zullen er wederom presidentsverkiezingen plaatsvinden. Er is een wetgevende macht die uit een hogere federale senaat en een Huis van Afgevaardigden bestaat. De 81 senatoren worden verkozen voor acht jaar en de 513 afgevaardigden worden verkozen voor vier jaar. De president kan unilateraal in staatszaken tussenbeide komen. Elke staat heeft zijn eigen gouverneur en wetgevende macht. De belangrijkste politieke partijen zijn (vrij vertaald) de Braziliaanse Partij voor Democratische Ontwikkeling (PMDB), de Partij van het Liberale Front (PFL), de Democratische Arbeiderspartij (PDT), de Braziliaanse Sociaaldemocratische Partij (PSDB), en de Arbeiderspartij (PT). Sinds 1 januari 2003 levert deze laatste partij de president van Brazilië: Luiz Inácio Lula da Silva.
Bevolking
Brazilië heeft de grootste bevolking in Zuid-Amerika en is het vijfde land in de wereld qua inwoneraantal. De mensen zijn divers in oorsprong: het is een mengelmoes van Afrikanen, Europeanen en indianen. Hoewel elementen van de Afrikaanse en Indiaanse culturen voortleven in de Braziliaanse cultuur, heeft Brazilië overwegend een Westerse cultuur. Circa 1,5 miljoen Brazilianen zijn van Japanse afkomst en leven hoofdzakelijk in het zuiden. Het land heeft buiten Japan de grootste Japanse bevolking in de wereld. Het Portugees is de officiële taal. Vele Brazilianen zijn eentalig; diegenen die een tweede taal machtig zijn spreken voornamelijk ook Spaans, Engels of Duits (met name in het zuiden). Ongeveer 90% van de bevolking is rooms-katholiek maar in hoog tempo neemt het aantal Protestante (Evangelische) kerken toe. De ongeveer 150.000 inheemse volkeren worden gevonden in de regenwouden in de rivierbeddingen van de Amazone. Circa 12% van het landgebied van Brazilië is terzijde gesteld aan inheemse gebieden.
Veel Brazilianen genieten hoog onderwijs. Het land kent een zeer groot aantal universiteiten, waarvan het merendeel in de laatste decennia is gesticht.
Economie
Brazilië staat ongeveer op de tiende plek van de grootste economieën van de wereld, met redelijk ontwikkelde landbouw, mijnbouw, productie- en dienstensectoren. Er zijn echter enorme verschillen in de verdeling van de rijkdom. Ruwweg is één derde van het aantal arbeidskrachten betrokken bij landbouw. De belangrijkste commerciële gewassen zijn koffie (Brazilië is de grootste producent en exporteur van de wereld), citrusvruchten (vooral sinaasappelen, waarvan Brazilië ook de grootste producent van de wereld is), suikerriet (waarvan Brazilië tevens de grootste producent van de wereld is) sojabonen, rijst, graan, cacao, katoen, tabak en bananen. Runderen, varkens en schapen zijn het talrijkste vee. Hout is ook belangrijk, hoewel veel ervan illegaal wordt gekapt.
Brazilië heeft enorme minerale rijkdom, waaronder ijzererts (het is de grootste producent in de wereld), kwarts, chroomerts, mangaan, industriële diamanten, edelstenen, goud, nikkel, tin, bauxiet, uranium, platina en aardolie. Belangrijke verwerkende industrieën zijn betrokken bij textiel, chemische producten, schoenen, voedingsmiddelen, staal, motorvoertuigen, schepen, en machines. Het grootste deel van de elektriciteit van Brazilië komt uit waterkracht. De Itaipúdam is één van de grootste leveranciers van deze vorm van energie in Brazilië. Brazilië bezit een uitgebreid onaangesproken hydro-elektrisch potentieel, in het bijzonder in het bassin van de Amazone.
Naast koffie omvat de uitvoer van Brazilië ijzer en staal, geconcentreerd sinaasappelsap, sojabonen, rundvlees, tropisch hardhout en schoeisel. De ruwe olie, vervaardigde goederen en chemische producten zijn de grootste invoerproducten. Er is veel handel met de landen uit de Europese Unie, de Verenigde Staten, Argentinië en Japan.
Problemen
Hoewel Brazilië een westers land is en de laatste decennia sterke economische en sociale ontwikkeling doormaakte, is Brazilië nog steeds een derde wereldland. Problemen in Brazilië zijn onder andere:
- armoede
- criminaliteit, mede veroorzaakt door een hoog vuurwapenbezit
- corruptie
- hoge staatsschulden (zowel bij de centrale overheid als bij de deelstaten)
- AIDS
- sloppenwijken; in Brazilië "favelas" genaamd
- veel kinderen in prostitutie
- heeft de meeste amme steden
Territoriale indeling
Zie Territoriale indeling van Brazilië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Brazilië bestaat uit vijf regio's, met 26 staten en daarnaast een federaal district. Deze zijn:
Overige informatie
Externe links
- Dona Brasil, een portal over Brazilië
- Verzameling links over Brazilië van de Belgische regering
- Brazilië punt Net Culturele ontmoeting Nederland - Brazilië
- Brasil ponto Net Encontro cultural Brasil - Holanda
Sjabloon:Deelstaten Brazilië Sjabloon:Landen van Zuid Amerika