Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Haarlem (1888-1918)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Haarlem (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Haarlem in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Haarlem was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd gewijzigd na de grondwetsherziening van 1887; tevens werd het kiesdistrict toen omgezet in een enkelvoudig district. Tot het kiesdistrict behoorde vanaf dat moment uitsluitend de gemeente Haarlem.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[2]

	6 maart
Kiesgerechtigden	2.758
Opkomst	2.113
Geldige stemmen	2.103
Blanco stemmen	8
Kandidaten
A.J.W. Farncombe Sanders^[3]	1.289
I.A. Levy	469
S. van Heemstra	295
F. Domela Nieuwenhuis	30

9 juni 1891[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni
Kiesgerechtigden	2.917
Opkomst	1.964
Geldige stemmen	1.954
Blanco stemmen	9
Kandidaten
A.J.W. Farncombe Sanders^[3]	1.041
J.A. van Gilse	620
H. van Blaaderen	202
A.H. Gerhard	80

10 april 1894[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april
Kiesgerechtigden	2.707
Opkomst	1.466
Geldige stemmen	1.450
Blanco stemmen	3
Kandidaten
J. Röell	793
A.J.W. Farncombe Sanders^[3]	652

16 mei 1894[bewerken | brontekst bewerken]

Joan Röell was bij de verkiezingen van 10 april 1894 gekozen in twee kiesdistricten, Haarlem en Utrecht. Hij opteerde voor Utrecht, als gevolg waarvan in Haarlem een naverkiezing gehouden werd.

	16 mei
Kiesgerechtigden	2.782
Opkomst	2.100
Geldige stemmen	2.087
Blanco stemmen	6
Kandidaten
A.J.W. Farncombe Sanders^[3]	1.221
A.P.C. van Karnebeek	863

6 oktober 1896[bewerken | brontekst bewerken]

Antonie Farncombe Sanders, gekozen bij de verkiezingen van 16 mei 1894, overleed op 7 september 1896. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	6 oktober
Kiesgerechtigden	2.826
Opkomst	1.484
Geldige stemmen	1.441
Blanco stemmen	39
Kandidaten
A.J. Rethaan Macaré	959
A.E. van Roijen	445

15 juni 1897[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	4.791
Opkomst	3.943
Geldige stemmen	3.903
Blanco stemmen	40
Kandidaten
A.J. Rethaan Macaré^[3]	2.295
H.J.A.M. Schaepman	1.206
A.E. van Roijen	246
T. Vallentgoed	156

11 mei 1900[bewerken | brontekst bewerken]

Adrien Rethaan Macaré, gekozen bij de verkiezingen van 6 maart 1888, trad op 1 april 1900 af vanwege zijn benoeming als advocaat-generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	11 mei	18 mei^[4]
Kiesgerechtigden	5.840	5.840
Opkomst	3.398	3.439
Geldige stemmen	3.308	3.359
Blanco stemmen	90	80
Kandidaten
F.W. van Styrum	728	1.852
T.A.J. van Asch van Wijck	748	1.507
H.P. de Kanter	685
L. Modoo	633
W.A.J. van de Kamp	268
P.J. Muller	246

14 juni 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni	27 juni^[4]
Kiesgerechtigden	7.133	7.133
Opkomst	5.192	5.003
Geldige stemmen	5.050	4.965
Blanco stemmen	142	38
Kandidaten
F.W. van Styrum^[3]	1.778	3.135
W.A.J. van de Kamp	1.480	1.830
F.W.N. Hugenholtz	1.301
N. Oosterbaan	491

16 juni 1905[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni	27 juni^[4]
Kiesgerechtigden	8.665	8.665
Opkomst	6.700	7.673
Geldige stemmen	6.623	7.629
Blanco stemmen	77	44
Kandidaten
F.W. van Styrum^[3]	2.125	4.040
F.K. van Lennep	3.022	3.589
F.W.N. Hugenholtz	1.072
F.C.J. Netscher	404

11 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni	23 juni^[4]
Kiesgerechtigden	9.807	9.807
Opkomst	8.226	8.673
Geldige stemmen	8.136	8.622
Blanco stemmen	90	51
Kandidaten
F.K. van Lennep	3.913	4.339
J.H. Thiel	1.844	4.283
F.W. van Styrum^[3]	1.390
P.J. Troelstra	989

17 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni	25 juni^[4]
Kiesgerechtigden	10.974	10.974
Opkomst	10.040	10.078
Geldige stemmen	9.919	10.041
Blanco stemmen	121	37
Kandidaten
D. Fock	2.901	5.788
D.E. van Lennep	3.957	4.253
P.J. Troelstra	2.755
W.H. Lieftinck	291
L.L.H. de Visser	15

15 juni 1917[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	12.132
Opkomst	4.421
Geldige stemmen	4.323
Blanco stemmen	98
Kandidaten
D. Fock^[3]	3.394
M.C. van Wijhe	473
Z. Kamerling	456

Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Haarlem. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Haarlem op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Haarlem.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[zittend-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Haarlem.

[tweede_ronde-4] Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[1]

[2]

[3]

[4]