Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Harlingen

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Harlingen (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Harlingen in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Harlingen werd ingesteld na de grondwetsherziening van 1887. Tot het kiesdistrict behoorden de volgende gemeenten: Barradeel, Bolsward, Harlingen, Hindeloopen, Wonseradeel en Workum.

Het kiesdistrict Harlingen vaardigde in dit tijdvak per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[2]

	6 maart
Kiesgerechtigden	3.429
Opkomst	3.193
Geldige stemmen	3.182
Blanco stemmen	8
Kandidaten
W.M. Oppedijk	1.756
A. Buma	1.407
S. van Heemstra	295
F. Domela Nieuwenhuis	30

9 juni 1891[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni
Kiesgerechtigden	3.367
Opkomst	2.903
Geldige stemmen	2.887
Blanco stemmen	10
Kandidaten
W.M. Oppedijk^[3]	1.502
H. Goeman Borgesius	1.174
O. Stellingwerf	204

4 april 1893[bewerken | brontekst bewerken]

Walle Melis Oppedijk, gekozen bij de verkiezingen van 9 juni 1891, overleed op 10 maart 1893. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	4 april	18 april^[4]
Kiesgerechtigden	3.309	3.309
Opkomst	2.607	2.730
Geldige stemmen	2.590	2.676
Blanco stemmen	14	40
Kandidaten
T. Heemskerk	1.281	1.366
A. Bouman	883	1.310
M.W.F. Treub	323
L.W. de Vries	86

10 april 1894[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april	24 april^[4]
Kiesgerechtigden	3.291	3.291
Opkomst	2.496	2.516
Geldige stemmen	2.474	2.472
Blanco stemmen	20	39
Kandidaten
A. Bouman	925	1.335
T. Heemskerk^[3]	904	1.133
U.H. Huber	629

15 juni 1897[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni	25 juni^[4]
Kiesgerechtigden	5.679	5.679
Opkomst	4.462	4.785
Geldige stemmen	4.339	4.723
Blanco stemmen	123	62
Kandidaten
A. Bouman^[3]	1.019	2.472
T.A.J. van Asch van Wijck	1.758	2.251
J.T. de Visser	999
W.P. Zeilmaker	563

14 juni 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni
Kiesgerechtigden	6.034
Opkomst	5.353
Geldige stemmen	5.308
Blanco stemmen	45
Kandidaten
J. Schokking	2.978
A. Bouman^[3]	2.332

10 oktober 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 14 juni 1901 werd ongeldig verklaard vanwege onregelmatigheden, als gevolg waarvan een naverkiezing gehouden werd.

	10 oktober
Kiesgerechtigden	6.034
Opkomst	5.118
Geldige stemmen	5.071
Blanco stemmen	47
Kandidaten
J. Schokking	2.973
H.P. de Kanter	1.245
W.P. Zeilmaker	853

16 juni 1905[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni
Kiesgerechtigden	7.179
Opkomst	6.584
Geldige stemmen	6.522
Blanco stemmen	62
Kandidaten
J. Schokking^[3]	3.645
L.W.J.K. Thomson	2.277
A.van der Heide	600

11 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni
Kiesgerechtigden	7.480
Opkomst	6.368
Geldige stemmen	6.297
Blanco stemmen	71
Kandidaten
J.T. de Visser	3.728
L.W.J.K. Thomson	1.784
H.A.J. van Wijhe	785

23 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

Johannes de Visser was bij de verkiezingen van 11 juni 1909 gekozen in twee kiesdistricten, Harlingen en Leiden. Hij opteerde voor Leiden, als gevolg waarvan in Harlingen een naverkiezing gehouden werd.

	23 juni
Kiesgerechtigden	7.480
Opkomst	5.771
Geldige stemmen	5.712
Blanco stemmen	59
Kandidaten
J. Ankerman	3.331
A. Plate	1.716
A. van der Heide	665

17 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni
Kiesgerechtigden	7.991
Opkomst	7.192
Geldige stemmen	7.121
Blanco stemmen	71
Kandidaten
J. Ankerman^[3]	3.697
J.H. Anema	1.730
A.D.H. Fockema Andreae	1.694

15 juni 1917[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	8.325
Kandidaten
J. Ankerman^[3]

De zeven in de vorige Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen hadden afgesproken in elkaars kiesdistricten geen tegenkandidaten te stellen.^[5] Ankerman was derhalve de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Harlingen. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Harlingen op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Harlingen.
↑ ^a ^b ^c Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[zittend-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Harlingen.

[tweede_ronde-4] Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[5] Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]