Wikipedia:De kroeg/Archief/20220427

Wist-je-datjes over Pasen

In een huis-aan-huisblaadje kwam ik vorig jaar een stukje tegen met wat feitjes over Pasen, en ik dacht laat ik eens op Wikipedia opzoeken hoe het daarmee zit. Misschien geeft het iemand leuke aanknopingspunten om een artikeltje uit te breiden, of wil iemand uitleggen dat ze bij dit huis-aan-huisblaadje maar wat hebben verzonnen. Ik vond het wel leuk om met jullie te delen.

Feitje 1

"Het paasbrood dat wij eten is uniek. Dat doen ze nergens anders." – ons artikel over paasbrood laat allerlei paasbrood over de hele wereld zien, maar die zijn inderdaad anders dan de "onze". Die wordt beschreven als zijnde het paasbrood, maar de foto's laten duidelijk zien dat dit niet het enige paasbrood is.

Feitje 2

"In Praag slaan de jongens de meisjes zachtjes met een 'paaszweepje'. Lief bedoeld, want zo wensen ze hen een gezond en gelukkig jaar toe. Dat ze maar voor altijd mooi en jong mogen blijven." – dat zal een cs:Pomlázka zijn, wij hebben daar nog geen artikel van.

Feitje 3

"In Libanon maken ze met de hele gemeenschap paastaartjes en cakejes. De ene familie maakt het deeg, de andere zorgt voor de vulling, weer anderen bereiden het glazuur." – ik zou niet weten hoe dit moet heten. Zou het trouwens met Orthodox Pasen zijn en klopt het dat dat een week later is dan 'ons' Pasen? Wij hebben dat beschreven in Paas- en pinksterdatum.

Feitje 4

"Volgens een oude Chinese mythe is de wereld ontstaan uit een ei." De link met Pasen is natuurlijk het ei, maar ik kende de mythe niet. Of is dit het ei waaruit yin en yang zijn ontstaan? Ons artikel over yin en yang noemt dat niet, voor zover ik vlug kon zien.

Feitje 5

"Familieleden en vrienden wensen Indiërs een zalig Pasen door kleurige lampionnetjes en chocoladecake uit te wisselen." (Het gaat over India, volgens het krantje) – dit kende ik niet, maar ik weet ook erg weinig over India.

Feitje 6

Uganda: "Christelijke rituelen in de mix met de Afrikaanse cultuur. Dat betekent eerst naar de kerk en dan dansen, dansen en nog eens dansen."

Feitje 7

"Eiertikken is een favoriet spelletje in Australië. Je tikt je eigen ei tegen dat van een ander aan. De persoon wiens ei het laatste heel overblijft heeft gewonnen." – geen idee of dit iets met pasen te maken heeft.

Misschien geeft het jullie inspiratie iets te schrijven, of brengt het een glimlach teweeg. Dat was de bedoeling. Fijne paasdagen! –Frank Geerlings (overleg) 15 apr 2022 16:14 (CEST)

Interessant! Over dat feitje 1: ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat het artikel over het paasbrood niet helemaal klopt. In mijn herinnering is een paasbrood ook in Nederland een zacht witbrood met een ei erin meegebakken, dan wel gevlochten, dan wel in de vorm van een haantje. Een paasbrood bevat geen amandelspijs zoals aangegeven op het artikel, want dan spreekt men van een paasstol. Sietske | _Reageren? 15 apr 2022 16:30 (CEST)

Ja, nu je het zegt. Ik ken ook broodjes in de vorm van een haantje, maar zonder dat ei. Wij noemen het ding dat in paasbrood beschreven wordt thuis een kerststol. En inderdaad, het artikel klopt voor mijn gevoel ook niet helemaal. –Frank Geerlings (overleg) 15 apr 2022 16:47 (CEST)

Over paasbrood valt inderdaad meer te zeggen. Het door o.a. AH aangeboden paasbrood of paasstol is niet of nauwelijks te onderscheiden van kerstbrood of kerststol. AH noemt het dan ook vaak ' feestbrood' oid. Regionaal schijnen in Nederland wel paasbroodtradities te bestaan. Het haantje ken ik van palmpasen. Vroeger liep ik met een stok vol lekkers met leeftijdgenoten langs mensen die het nodig hadden; de stok had een palmpaashaantje op top. In die tijd ( ca 1965) kon je dacht ik in supermarkten geen paasbrood kopen zoals het nu wordt aangeboden. mvg HenriDuvent 15 apr 2022 16:54 (CEST)

(na bc) Heb nog ff gezocht. Het haantje hoort bij Palmzondag, de zondag vóór Pasen. En als ik Delpher mag geloven, was een paasbrood eind jaren 1940 al een brood met spijs en krenten. Het gaat hier overigens wel respectievelijk een Utrechtse en een Brabantse krant. Misschien dat men in het oosten van het land meer richting de Oostenrijkse variant ging? Sietske | _Reageren? 15 apr 2022 16:56 (CEST)

Ik (oostelijker dan hier wordt het haast niet) ben niet bekend met een gevlochten paasbrood, wel de stol en ook de haantjes (die inderdaad hier nog steeds door kinderen trots bovenaan hun Palmpasenstok gedragen worden). Ciell need me? ping me! 17 apr 2022 18:16 (CEST)

Ik las trouwens ook over het verband tussen de Palmpasentak en Aswoensdag, de palmtakken werden dan in het volgend jaar voor aswoensdag weer meegebracht naar de kerk, alwaar ze werden verbrand en gebruikt voor het askruisje. Ciell need me? ping me! 17 apr 2022 18:27 (CEST)

Ja wat ik zei, palmpasen hoort bij het haantje. Mooi speurwerk in delpher; er was dus in die tijd zoiets als een paasbrood, met krenten, rozijnen, sinaasappelsnippers, sucade, suiker, en soms specerijen, maar ik zie nergene spijs, zoals in de moderne AH-paasstol/brood-versie, mvg HenriDuvent

Volgens en:Egg tapping gebeurt dit niet alleen in Australië. Van de gewoonte in Nederland die genoemd wordt heb ik nog nooit gehoord. Hobbema (overleg) 15 apr 2022 17:47 (CEST)

(na diverse bwc's, in reactie op Sietske) Die krenten lijken er inderdaad al eeuwenlang bij te horen. Alreeds in 1752 schreef De volmaakte Hollandsche keuken-meid, onder het kopje 'Paas-brood hoe men dat bakken zal' (hier, p. 36):

Neemt 8 ponden bloem, 4 ponden verleezen en schoon gewassene korenten, 24 Eijeren, 4 Nootemuscaaten, een loot Kaneel, een half pond gesmolten booter, een kom met laauwe melk met wat suiker daar in; wat gesnede sukade schillen, schoon men 'er die kan uitlaaten, en een stuiver versche gist; kneed dit alles als brood te zaamen door een, en dan paas-brood van gemaaakt en in den oven laaten bakken is heel goed.

Er zou trouwens ook een weggeeftraditie rond die paasbroden zijn geweest. Het WNT meldt: "Eertijds werden paaschbrooden dikwijls ten geschenke gezonden" (hier), en in de nieuwste editie van de Dikke Van Dale is de definitie van paasbrood onder meer: "krentenbrood dat met Pasen soms door de bakkers aan hun klanten als cadeau werd gezonden". — Matroos Vos (overleg) 15 apr 2022 18:07 (CEST)

Als je op Commons zoekt naar paasbrood bakker dan verschijnen enkele foto's van een actie van bakkers in 1962. Hobbema (overleg) 15 apr 2022 19:09 (CEST)

Misschien in Ommen? [1] Hans Erren (overleg) 16 apr 2022 14:29 (CEST)

Zie Ommen_(stad)#Evenementen. Ik heb het eiertikken in juli 2009 op die pagina vermeld. De haantjes met Palmpasen worden in Ommen ook wel zwaantjes genoemd. De Geo (overleg) 19 apr 2022 19:34 (CEST)

Heb deze nieuwe wijsheid maar in het lemma opgenomen. Met dank aan de speurneuzen en de klokkenluider, prettige Pasen, HenriDuvent 15 apr 2022 18:34 (CEST)

Vele tientallen jaren geleden was het eiertikken bij ons in de familie (noordoostNL) een jaarlijkse bezigheid. Mijn zus was er keigoed in. Dat paasbrood/-stol nu als "feestbrood" wordt verkocht is waarschijnlijk om dezelfde reden dat kerstdagen feestdagen worden genoemd: er blijken mensen te zijn die aanstoot nemen aan de paas/kerstbenameningen. VanBuren (overleg) 16 apr 2022 17:18 11:28 (CEST)

Wat betreft feitje 7: ik heb vanochtend nog mijn ouders op bezoek gehad om "een eitje te tikken". (En ik won!)

Ik las op de Wikipedia Instagram dat in Europa eieren in de vastentijd (tussen Carnaval en Pasen) niet genuttigd mochten worden, en dat op die manier de eieren tot een traditie van Pasen zijn gegroeid, zo staat ook in ons artikel over de eieren. Ciell need me? ping me! 17 apr 2022 18:22 (CEST)

Ik heb denk ik een betere verklaring voor de term feestbrood. Het brood en de verpakking kun je het hele jaar gebruiken,bij alle al dan niet Christelijke feestdagen, lekker efficient, mvg HenriDuvent 16 apr 2022 16:04 (CEST)

Toen ik in Kiev was, een paar jaar terug, zag ik ook overal eieren. Of in elk geval vele eivormige souvenirtjes. Het was inmiddels al mei, dus met Pasen had het misschien niet meer zoveel te maken. Weet iemand waarom in Oekraïne eieren blijkbaar zo belangrijk zijn? Sietske | _Reageren? 18 apr 2022 09:22 (CEST)

De oorsprong van gedecoreerde eieren ligt vóór het christendom, dus ouder dan Pasen. Het symboliseert de vruchtbaarheid van de lente. In Oekraïne (en andere Slavische staten?) is het een kunstvorm geworden. Zie het als een erfenis van de Vikingen ;) https://web.archive.org/web/20091027105915/http://geocities.com/pysanka_egg/symbolism.htm Démarche Modi (overleg) 18 apr 2022 09:47 (CEST)

Naast dat is het Oekraïens paasfeest een of twee weken later dan de onze. ;-) Ciell need me? ping me! 18 apr 2022 10:19 (CEST)

Kijk, weer wat nieuws geleerd vandaag! :-) Sietske | _Reageren? 18 apr 2022 10:39 (CEST)

Ik vermoed dat je doelt op het Orthodoxe Paasfeest. Er is niet zoiets als het Oekraïense Paasfeest, ondanks dat ik in Oekraïne geloof is het niet een geloof. Excuses voor mijn simpele woordspeling hier. Overigens is het nog steeds geen mei. 😉 Démarche Modi (overleg) 18 apr 2022 11:51 (CEST)

Herformulering dan: "het Paasfeest in Oekraïne". Ciell need me? ping me! 18 apr 2022 13:23 (CEST)