Wikipedia:GLAM/Afrika-Studiecentrum

link=https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:GLAM/African Studies Centre Leiden

Read in English

Deur van de bibliotheek van het Afrika-Studiecentrum in het Pieter de la Courtgebouw van de Faculteit Sociale Wetenschappen in Leiden, met bewaker.

Het Afrika-Studiecentrum (ASC) van de Universiteit Leiden is een wetenschappelijk instituut dat onderzoek en onderwijs verzorgt over Afrika en onder meer foto's van Afrika verzamelt voor Wikimedia websites. Recente webdossiers van het ASC gebruiken Wikidata, de kennisbank van Wikimedia, bijvoorbeeld het webdossier over Zuid-Afrikaanse schrijfsters. Bij de beeldbank Wikimedia Commons vindt u andere overzichten van de fotocollecties van het ASC.

Hofstracollectie Sierra Leone 1934-1936

De socioloog en anthropoloog Sjoerd Hofstra (1898-1983) fotografeerde mensen en toestanden in Sierra Leone in 1934-1936. Zijn dochter Marijke Gijswijt-Hofstra schonk de glasplaten, waarvan hier een monster:

• 
  "Boy" Selu op een stoel van de timmerman rechts, Panguma, Sierra Leone, 1934
• 
  Een groep vrouwen, Panguma, 1934
• 
  Een gemaskerde Bundu danser met haar gevolg, Panguma, 1936
• 
  Vijf gemaskerden in kostuum met stokken, 1936
• 
  Een gemaskeerde gbini danser, Panguma, 1936
• 
  Sjoerd Hofstra met zijn Mende informanten, Panguma, 1936

Koopmancollectie Afrikaanse bibliotheken, jaren 1950-1960

Sjoerd Koopman schonk historische foto's van bibliotheken in Afrika, voornamelijk uit de jaren 1950 en 1960:

• 
  Bibliothècque Nationale, Algiers, Algerije
• 
  Openbare bibliotheek, Port Elizabeth, Zuid-Afrika, 1960
• 
  Kenneth Onwuka Dike University Library, Ibadan, Nigeria, 1960

Coutinhocollectie Guinea-Bissau en Senegal 1973-1974

De bekende arts Roel Coutinho schonk in 2015 een fotocollectie van zijn medisch werk in Guinee-Bissau en Senegal in 1973-1974 aan het ASC en Wikimedia Commons. De 752 foto's stammen uit het laatste jaar van de vrijheidsstrijd van de PAIGC tegen de kolonisator Portugal en zijn grotendeels gemaakt in de bevrijde gebieden van Guinee-Bissau. Ze geven een beeld van medische handelingen en scholen en ziekenhuizen in de open lucht, maar ook van socialistische staatswinkels, het dagelijks leven en feesten. Jos Damen van het ASC leidde dit project en regelde het scannen van de collectie, Michele Portatadino verzorgde de metadata met vertaling in het Portugees en Hans Muller zette de bestanden op Wikimedia Commons.

• 
  Operatie in Sara, Guinee-Bissau, 1974
• 
  Openlucht ziekenhuis, Sara, Guinee-Bissau, 1974
• 
  Een imam verzorgt een leprapatiënt, Sara, Guinee-Bissau, 1974
• 
  Soldaat met granaatwerper, Manten, Guinee-Bissau, 1974
• 
  PAIGC commandanten aan het noordelijke front, Guinee-Bissau, 1974
• 
  Opleiding tot verpleegkundige, Guinee-Bissau, 1974
• 
  Vrouw aan het noordelijke front, Hermangono, Guinee-Bissau, 1974

Project Wikipedians in special residence 2013 - 2015

Het ASC was initiatiefnemer van het project Wikipedians in special residence, waarin twee huiswikipedianen twaalf culturele instellingen aandeden voor samenwerking met Wikimedia. Het ASC en medewerkers schonken honderden foto's en kaarten aan Wikimedia Commons.

• 
  Pot met krab waarmee de toekomst kan worden voorspeld, Kapsiki, Kameroen, Wouter van Beek
• 
  Begrafenisritueel, Kapsiki, Kameroen, Wouter van Beek
• 
  Tanganyika
• 
  Congo Bridge, Sierra Leone, jaren 1910
• 
  Many hands make light work. Meal Time, Lisk-Carew Brothers, Sierra Leone, jaren 1910

Van Beekcollectie Kameroen en Mali, jaren 1970

De antropoloog Wouter van Beek doneerde 132 foto's van Mali en Kameroen. Hieronder markten, landbouw en dagelijks leven van de Dogons in Mali.

• 
  Toeristen onderhandelen met een Fulbe-man, Tireli, Mali 1985
• 
  Bierverkoopsters vermanen de fotograaf dat hij bier moet kopen, Tireli, Mali 1989
• 
  Jongeman terug van werk in Abidjan, Nigeria laat zijn transistorradio zien, Tireli, Mali 1985
• 
  Vleeshapjes op de markt van Sangha, Mali 1992
• 
  Zeepkraam op de markt van Mopti, Mali 1996
• 
  Een net besneden jongen in het wit drinkt op de markt van Tireli, Mali 1996

Rietveldcollectie Robbeneiland 2015

Aart Rietveld, leraar (kunst)geschiedenis en universitair docent, schonk diverse collecties fotomateriaal van Afrika aan het ASC, onder meer 57 foto's van Robbeneiland in 2015.

• 
  Robbeneiland met Tafelberg
• 
  Reproductie van een kaart van 1784
• 
  Kerk
• 
  Een gevangenisgenoot van Mandela leidt bezoekers rond

Project Wikipedian in residence 2019 - 2023

Het ASC heeft zo'n 6000 dia's van gepensioneerde Afrikanisten laten scannen en wil in een WIR-project met Hans Muller in overleg met die fotografen een groot deel daarvan op Wikimedia Commons zetten. Daarnaast zullen algemene activiteiten over Afrika op Wikimedia-websites worden ontplooid, onder meer een wikischrijfbijeenkomst bij de Universiteit Leiden.

Resultaat onder meer:

• verzorging en oplading van onderstaande fotocollecties in Collections of the African Studies Centre (Leiden)
• Capulana, nieuw Wikipedia-artikel
• Kanga (kleding), nieuw artikel
• Kitenge (textiel), nieuw artikel
• Shweshwe, nieuw artikel
• artikelen over Afrika opgewerkt, zoals zelfs Laatbloeier :-), met de (Zuid-)Afrikaanse lelie
• Bericht in De Kroeg van Wikipedia, augustus 2019

• Een staflid instructie gegeven voor gebruik van het oplaadprogramma Pattypan 12/9
• Een student instructie gegeven voor het schrijven van een Wikipedia-artikel 13/9
• Tweets van Jos Damen, bilbiothecaris van het Afrika-Studiecentrum Leiden: Wikipedian in Residence, first uploads, Images from Africa 1980-2007 from the Achterberg Collection
• Nieuwsbrief 87 (november 2019) van de Vereniging Wikimedia Nederland
• Wikipedia-schrijfmiddag met aandacht voor Wikimedia Commons en Wikidata, 2 december 2019
• de PR-functionaris/Afrikanist van het ASC, bedreven in het Frans!, wie weet wikiwijzer gemaakt, 10 december 2019

• 
  Ethiopische vrouw met twee gevlochten manden, 1935 - 1939. Winterton Collection of East African Photographs. Testbeeld voor overleg met de Melville J. Herskovits Library of African Studies, Northwestern University, Evanston, Illinois, VS die een fotocollectie op internet heeft staan.
• 
  Dertien USB-sticks met meer dan 6000 gescande dia's (.jpg en .tif) gedoneerd door Afrikanisten.
• 
  Een kanga omslagdoek (nieuw artikel), Tanzania, 2011. Tekst Usijaze masusu kwa mambo yasokusuhu (Swahili voor Bemoei je met je eigen zaken.)
• 
  Gerard van de Bruinhorst, staflid van het ASC, kocht boeken in Somaliland aan voor de bibliotheek, 2019 (zie zijn foto's hier onder).

Postzegels van Oost-Afrika, negentiende eeuw

Prof. Ton Dietz van het Afrika-Studiecentrum verzamelde postzegels en desbetreffende afbeeldingen van Oost-Afrika, 1865-1900.

• 
  Frans postkantoor in Malindi, Tanzania, negentiende eeuw
• 
  Queen Victoria postzegels, Zanzibar, 1865-1890
• 
  Vier anna postzegel van India, gebruikt in Zanzibar, 1866
• 
  Envelop met halve anna postzegels uit Zanzibar, 1875-1895

NSAG collectie Noord-Afrika 1961-1962

Professor L.A. van Es en de heer M.U.U. van Dis schonken honderden zwart-wit en kleurenfoto's van hun groepsreis met het zogenaamde Nederlands Studenten Afrika Gezelschap door voornamelijk Noord-Afrika in 1961-1962, waarbij ze universiteiten aandeden. Een voorlopige greep:

• 
  De gids met zijn zoon bij de pyramides van Giza, Egypte, 1961
• 
  Een groep kijkt uit over de Grote Moskee van Muhammad Ali Pasha, Cairo, Egypte, 1961
• 
  Een boer ploegt met twee ossen, bij Cairo, 1961
• 
  Ramses II. Kleine Tempel van Hathor en Nefertari, nu onder water, Abu Simbel, Egypte 1961
• 
  Een Egyptische schipper op de Nijl, 1961
• 
  Graf van de Mahdi (Mohamed Ahmed), moskee te Omdurman, Soedan, 1961
• 
  Twee Soedanese studenten in gesprek met een Nederlandse student, Omdurman, Soedan, 1961
• 
  Bewakers van het Presidentiele Paleis, Khartoem, Soedan, 1961
• 
  Een fietser, Khartoem, Soedan, 1961
• 
  Nederlandse studenten stoeien, Universiteit Khartoem, Soedan, 1961
• 
  Meisjes op een basisschool, Khartoem, Soedan, 1961
• 
  Een jongetje op een basischool beweegt mee met muziek, Khartoem, Soedan, 1961
• 
  Palmbomen aan een bevloeiingskanaal van het Geziraplan, Soedan, 1961
• 
  De Nalubaale dam op de Witte Nijl (Owen Falls) bij Kampala, Oeganda, 1961
• 
  Jongelui bij een fietsenwinkel, Kampala, Oeganda, 1961
• 
  Polikliniek van het Mulago ziekenhuis, Kampala, Oeganda, 1961

Rietveldcollectie Nigeria 1970-1973

Behalve de bovengenoemde fotoserie van Robbeneiland schonk Aart Rietveld, gepensioneerd leraar (kunst)geschiedenis en universitair docent, 99 dia's gemaakt tijdens zijn werk in Nigeria als docent aan Toro Teachers College (1970-1973).

• 
  Leraren in opleiding staan klaar voor de inspectie van hun hutten, Toro Teachers College.
• 
  Polygamie. De chauffeur van Toro Teachers College trouwt zijn derde vrouw.
• 
  Dododansers verkleed als boze geesten van voorouders wachten met de trommelaar op hun beurt. Jos Ceremonie, Jos.
• 
  De ceremoniële heerser van Bauchi in zijn ruiterstoet, Suikerfeest (Sallah), Bauchi.
• 
  Speerwerpster op de Pan African Games, Lagos, 7-18 januari 1973.
• 
  Zeboes steken de Kainjidam in de Niger over.

Van der Kraaijcollectie Burkina Faso, Liberia, Mali, Marokko en Senegal 1972-1987

De econoom Fred van der Kraaij woonde vele jaren in Liberia waar hij onder meer universitair docent was. Hij leende een grote diacollectie aan het Afrika-Studiecentrum om te laten scannen, waarvan hier een greep uit zijn eerste serie, voornamelijk over de open mijnbouw in Yekepa en de Firestone-rubberfabriek in Harbel.

• 
  Fruitverkopers, Monrovia, 1975
• 
  Dagbouw ijzermijn, Yekepa 1976
• 
  Lopende band voor ijzererts, Yekepa 1976
• 
  Trein met ijzererts, Yekepa 1976
• 
  Stuwdam voor elektriciteitsopwekking, Firestonefabriek, Harbel 1976
• 
  Een rubbertapper op de Firestone rubberplantage, Harbel 1976

• 
  De Firestone latexfabriek, Harbel 1976
• 
  Rubberfabriek, Harbel 1976
• 
  Verlichte huizen van arbeiders van de Firestone rubberfabriek, Harbel 1976
• 
  Opslag van latexvellen, Harbel 1976
• 
  Een vrouw want rijst uit de natte rijstbouw, Agrimeco, Montserrado county, 1976

Rietveldcollectie Oost-Afrika 1975

Aan Aart Rietveld danken we nog een diaserie, nu 49 foto's van zijn reis door Kenya, Tanzania, Zambia en Zimbabwe in 1975. Straten en gebouwen van Nairobi en Mombasa, bewoners in hun landschap en op school, de ruïnes van Great Zimbabwe en de Victoriawatervallen in de Zambezi. Identificatie van het land is welkom in de twijfelgevallen!

• 
  Maduni's club, een nachtclub in Nairobi
• 
  Zwanen in een meer, Zambia/Zimbabwe.
• 
  Een ezeldrijver op een splinternieuwe asfalt weg, Zambia/Zimbabwe.
• 
  Een lerares leert haar jongens optellen, Zambia/Zimbabwe.
• 
  Een man voor zijn landschap, Zambia/Zimbabwe.
• 
  Een jonge visser probeert zijn boot te draaien, Zambia/Zimbabwe.
• 
  Laminaire en turbulente stroming in de Victoria Falls, 1975

van Achterbergcollectie Algerije, Botswana, Burkina Faso, Kameroen, Mali, Marokko, Mauretanië, Namibië, Niger en Tunesië 1985, 1996 - 1997

De cultureel antropologe Angeline van Achterberg bereisde Noordwest-Afrika veelvuldig, bezocht onder meer vrouwengroepen en schreef er boeken over. Een voorproefje van de gescande dia's die ze schonk:

• 
  Een Toeareg vrouw en meisje vragen om water langs de asfaltweg tussen Arlit en Agadez, Niger, 1985
• 
  Een jongen staat bij een bord voor de politieke partij MNSD-Nassara (Mouvement National pour la Société du Développement), Agadez, Niger, december 1996 - januari 1997
• 
  Pauze van de bus naar Ougadougou, Yako, Burkina Faso, 1996
• 
  Een pannekoekenbakster op straat, Gorom-Gorom, Burkina Faso 1996.
• 
  "Ensemble stoppons le SIDA Fidelité Abstinence Préservatif". Bord tegen AIDS langs de weg van Bamako naar Ségou, Mali, 1996
• 
  Een Touareg griot (zanger) met zijn gezin en instrument: de driesnarige tehardent, Tin Aicha, Timboektoe, Mali, 1996

• 
  Een griot (zanger) buiten mwt tehardent tussen zijn publiek, UNHCR kamp Mberra, Mauretanië, 1996
• 
  Mannen op een markt voor bonen en meel, Léré, Timboektoe, Mali, 1996
• 
  De Atlantische Oceaan gezien vanuit hotel l'Océan, Kribi, Kameroen 1997
• 
  Volksbuurt van Yaoundé, Kameroen 1997
• 
  Leerlingen van het internaat voor het Bagyéli-volk, Bipindi, Kameroen, 1997
• 
  Leden van de zelfhulp organisatie Mboscuda, Bamenda, Kameroen 1997

van de Bruinhorstcollectie Somaliland 2019

Gerard van de Bruinhorst, arabist en Afrikanist bij het Afrika-Studiecentrum, schonk foto's en video's van zijn reis naar de Hargeysa 12th International Book Fair 20-25 July 2019 in Somaliland aan Wikimedia Commons. Vanwege het auteursrecht mag hij hier de fraaie boekomslagen van de boekenbeurs niet laten zien.

• 
  Restaurant aan de straat, Hargeisa 2019
• 
  Nasiim Mohomed Ali Aar, schrijfster van de roman Between Love, Past and Destiny
• 
  Hargeysa bij nacht, met de roodverlichte Central Market gezien vanuit het Masala View Restaurant, Hargeisa 2019
• 
  Groepsgesprek tijdens de Hargeysa 12th International Book Fair 20-25 July 2019
• 
  Hargeisa War Cemetery, 2019
• 
  Dierenfabel met de machtreeks van 1/2, Hargeysa Cultural Centre

• 
  Hangende nesten van wevers (vogels), Hargeisa 2019
• Video van schapen op het plaveisel bij Masjid Jama, de hoofdmoskee van Hargeisa
• Video van mannen op straat voor de boekwinkel van de universiteit. Vrouwen in burqa lopen langs, Hargeisa 2019
• Kamelen en geitenmarkt in Hargeisa, 2019

Top 5 Meest Bekeken Foto's

Afbeeldingen afkomstig van het Afrika-Studiecentrum worden gebruikt op webpagina's van verschillende Wikipedia-websites. Vooral op de Engelstalige wikipedia (en in mindere mate op de Franstalige wikipedia) zijn afbeeldingen van het ASC veel te zien. Met een teller hoe vaak die pagina's aangeklikt worden kan een Top Vijf van deze foto's samengesteld worden in een gekozen maand, met erbij het Engelstalige artikel waarin ze staan, het aantal klikjes en hun ASC-fotocollectie, voor september 2020 en 2019. Het blijkt dat in september 2019 voor het eerst sinds het begin van de tellingen in 2014 de grens van twee miljoen bezichtigingen (klikjes, kijkjes) per maand doorbroken werd.

September 2020

• 1. Afrikanist Gerard van de Bruinhorst ontdekte deze katjes in Hargeisa, Somaliland, 2019 - artikel Cat - 235.191 x artikel aangeklikt - Somaliland 2019 (van de Bruinhorst Collection).
• 
  2. Arts Roel Coutinho fotografeerde wapens van de bevrijdingsbeweging PAIGC in Guinee-Bissau, 1973 - artikel AK-47 - 153.011 x - Guinea-Bissau and Senegal 1973-1974 (Coutinho Collection).
• 
  3. Econoom Fred van der Kraaij woonde en werkte in Liberia en omgeving en zag deze dictator in 1976 - Idi Amin - 114.353 x - Liberia 1975-1979 (F. van der Kraaij Collection).
• 
  4. Antropoloog Wouter van Beek trof elf jongens in het wit meteen na hun besnijdenis op de markt van Tireli, Mali 1990 - Circumcision - 98.977 x bekeken - Dogon (W.E.A. van Beek Collection).
• 
  5. Geschiedenisleraar Aart Rietveld trof koffiepluksters in Zambia of Zimbabwe, 1975 - Coffee - 95.834 x bekeken - East Africa 1975 (Rietveld Collection)

September 2019

• 
  1. Arts Roel Coutinho fotografeerde deze wapens van de bevrijdingsbeweging PAIGC in Guinee-Bissau, 1973 - artikel AK-47 (Engelstalige wikipedia) - 132.411 x bekeken in september 2019 - Guinea-Bissau and Senegal 1973-1974 (Coutinho Collection).
• 
  2. Geschiedenisleraar Aart Rietveld zag op doortocht in Kenia deze Jains Hindu tempel in Mombasa, 1975 - artikel Jainism - 115.291 x bekeken - East Africa 1975 (Rietveld Collection)
• 
  3. Weer Aart Rietveld, nu met koffiepluksters in Zambia of Zimbabwe, 1975 - artikel Coffee - 97.025 x bekeken - East Africa 1975 (Rietveld Collection)
• 
  4. Antropoloog Wouter van Beek wordt er door bierverkoopsters op gewezen, dat hij niet alleen foto's moet maken, maar vooral ook hun bier moet kopen, Tireli, Mali 1989 - artikel Marketing - 94.264 x bekeken - Dogon (W.E.A. van Beek Collection)
• 
  5. Wouter van Beek trof elf jongens in het wit meteen na hun besnijdenis op de markt van Tireli, Mali 1990 - artikel Circumcision - 81.077 x bekeken in september 2019 - Dogon (W.E.A. van Beek Collection)

Bronnen, noten en/of referenties

Categorie:Afrikanistiek Categorie:Universiteit Leiden