Wikipedia:Taalcafé/Peiling hoofdletter bij tijdperken en hemellichamen

Deze peilingen dienen om een richtlijn op te stellen voor het al dan niet gebruiken van hoofdletters bij tijdperken en hemellichamen. De richtlijn moet dienen om duidelijkheid te geven aan de gebruikers die zich veel met deze onderwerpen bezighouden. De discussies hierover gaan ver terug en hebben inmiddels vele kanten van de zaak belicht. Hieronder wordt een overzicht gegeven van in deze discussies gebruikte (niet weerlegde) argumenten.

De tijdperken waar het om gaat zijn zowel geschiedkundige (bv. Nieuwe Tijd/nieuwe tijd, Middeleeuwen/middeleeuwen), archeologische (Bronstijd/bronstijd, Neolithicum/neolithicum) als geologische (Krijt/krijt, Carboon/carboon) tijdperken.

De hemellichamen waar het om gaat zijn bv. Aarde/aarde, Maan/maan, Zon/zon en Melkweg/melkweg.

Overzicht

Standpunt Taalunie

De woordenlijst van de Taalunie vermeldt van hemellichamen alleen de vormen zonder hoofdletter.[1] Dit is echter niet het hele verhaal, want tegelijkertijd wordt de kleine letter volgens de Taalunie alleen in niet-wetenschappelijke teksten gebruikt:

Een aardrijkskundige naam schrijven we met een hoofdletter. Deze regel geldt voor plaatsen, streken, landen, maar ook bijvoorbeeld voor bergen, rivieren, woestijnen, hemellichamen. (...) In niet-wetenschappelijke teksten schrijven we: de aarde, de maan, de zon. (WNT, pp. 99-100)

Sinds 2005 heeft de Taalunie ook alle tijdperken van hun hoofdletters ontdaan, hier howel men zich blijkbaar realiseert dat men tegen datgene ingaat wat veelal in vakliteratuur gebruikelijk is. Daarom laat de Taalunie de mogelijkheid een hoofdletter te gebruiken open voor 'specialistische' teksten. Daarmee rijst natuurlijk de vraag of wikipedia een 'specialistische' dan wel een 'courante' tekst is.

Standpunt Van Dale

De Van Dale gaat in principe altijd uit van de spellingregels uit de woordenlijst van de Taalunie:

• In dit woordenboek zijn de officiële regels voor de spelling van het Nederlands, zoals terug te vinden in de Woordenlijst van 15 oktober 2005 onverkort toegepast. (Van Dale 14 p. xxiii)

In de Van Dale komt daarom de spelling met een hoofdletter niet voor. Over de vrijheid die de Taalunie voor een hoofdletter overlaat in specialistische teksten is in de Van Dale dan ook niets te vinden.

Argumenten voor de hoofdletter

• Wikipedia heeft zodra het in beschrijvende zin over tijdperken of hemellichamen schrijft een wetenschappelijke context, of gebruikt die in ieder geval als bron.[2][3]
• Namen van hemellichamen zijn eigennamen.[4][5]
• Er zijn twee betekenissen van de hemellichamen in kwestie, een algemene en een specifieke. In het specifieke geval moet de hoofdletter gebruikt worden.[6][7]
• Verschil maken met andere hemellichamen is inconsequent.[8]
• De Taalunie zou in de bovenstaande passage laten zien dat de voorkeur in specialistische teksten juist bij de hoofdletter ligt, ook omdat de oudere versie van het Groene Boekje deze passage niet bevatte.[9]
• Gebruik van de kleine letter schrikt specialisten af om gebruik te maken of bij te dragen aan wikipedia.[10]
• De hoofdletter is (soms) functioneel: een renaissance is iets anders dan de Renaissance
• In vaktijdschriften, zoals het "Tijdschrift voor Geschiedenis" wordt overwegend de hoofdletter gebruikt.
• Hoewel de Taalunie geologische perioden met kleine letter voorschrijft is er in praktijk vrijwel niemand die zich aan deze regel houdt. Krijt, Carboon en Cambrium worden eigenlijk altijd met hoofdletter gespeld. Voor historische en archeologische perioden ligt dit anders. Daar worden zowel grote als kleine letter vaak gebruikt.
• Op wikipedia overheerst het gebruik van de hoofdletter. De facto worden momenteel geologische perioden altijd, archeologische perioden vaak en historische perioden meestal met hoofdletter gespeld. zie Renaissance, Krijt, Cambrium, Middeleeuwen, Pleistoceen, Neolithicum, Moderne Tijd en Gouden Eeuw.

Argumenten tegen de hoofdletter

• Vele niet-specialistische dagbladen en tijdschriften én een groot deel van de populair-wetenschappelijke publicaties in het Nederlands volgen de woordenlijst van de Taalunie en kiezen voor de kleine letter. Hierbij moet aangetekend worden dat er ook talloze publicaties verschijnen die afwijken van de richtlijnen van de Taalunie.
• Namen van hemellichamen zijn geen eigennamen.[11][12]
• De uitzondering die de Taalunie maakt is alleen bedoeld om niet tegen conventies bij wetenschappelijk gebruik in te gaan. In het algemeen gebruik geldt gewoon de woordenlijst.[13]
• Gebruik van de hoofdletter zal verwarrend op de lezer overkomen.[14][15]
• Afwijking van wat de Taalunie voorschrijft plaatst andere delen van WikiMedia, bijvoorbeeld WikiWoordenboek en alle andere Wiktionaries voor een lastige opgave.

Peiling 2: Hoe moeten tijdperken op wikipedia gespeld worden?

Altijd een hoofdletter

Dus: Renaissance, Krijt, Cambrium, Middeleeuwen, Pleistoceen, Neolithicum, Moderne Tijd en Gouden Eeuw

Altijd een kleine letter

dus: renaissance, krijt, cambrium, middeleeuwen, pleistoceen, neolithicum, moderne tijd en gouden eeuw