Gebruiker:Mdd/Openingen/Artikel Waarneming
Waarneming ... bezeichnet im Allgemeinen den Vorgang der bewussten Aufnahme von Informationen eines Lebewesens über seine Sinne. Auch die aufgenommenen und ausgewerteten Informationen selbst werden gelegentlich Wahrnehmungen (oder Perzepte) genannt.
Die Fähigkeit zur Sinneswahrnehmung kann bewusst durch Aufmerksamkeit gesteigert werden.
Algemeen[bewerken | brontekst bewerken]
Im Speziellen unterscheidet man die folgenden wissenschaftlichen Definitionen des Prozesses Wahrnehmung:
- In der Psychologie und der Physiologie bezeichnet Wahrnehmung die Summe der Schritte Aufnahme, Auswahl, Verarbeitung (z. B. Abgleich mit Vorwissen) und Interpretation von sensorischen Informationen – und zwar nur jener Informationen, die der Anpassung (Adaptation) des Wahrnehmenden an die Umwelt dienen oder die ihm eine Rückmeldung über Auswirkungen seines Verhaltens geben. Gemäß dieser Definition sind also nicht alle Sinnesreize Wahrnehmungen, sondern nur diejenigen, die kognitiv verarbeitet werden und der Orientierung eines Subjekts dienen. Wahrnehmung ermöglicht sinnvolles Handeln und, bei höheren Lebewesen, den Aufbau von mentalen Modellen der Welt (s. u.) und dadurch antizipatorisches und planerisches Denken.
- In der Biologie ist der Begriff Wahrnehmung enger gefasst und bezeichnet die Fähigkeit eines Organismus, mit seinen Sinnesorganen Informationen aufzusuchen, aufzunehmen und zu verarbeiten.
- In der Philosophie wird die Wahrnehmung streng von der Kognition (der gedanklichen Verarbeitung des Wahrgenommenen) unterschieden und bezeichnet das sinnliche Abbild der Außenwelt im Zentralnervensystem von Lebewesen. Sie beinhaltet auch die Beziehungen der erfassten Objekte.
- In der Pädagogik spielen vor allem Wahrnehmungsstörungen und das als ADS bekannte Aufmerksamkeitsdefizitsyndrom eine Rolle.
- In der Theologie ist unter anderem die Existenz der "geistigen Sinne" bekannt, als Wahrnehmungsorgane, die die Seele offenbaren oder das innere Selbst. Es handelt sich hier um innere oder inwendige Wahrnehmungen.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Aristoteles is een van de eerste filosofen, die de link legt tussen waarnemen en kennisverwerven nadrukkelijk beschrijft. In zijn Metaphysica stelt Aristoteles, dat de mens van nature streeft naar kennis, hetgeen men kan opmaken uit het plezier dat hij ontleent aan zintuigelijke waarneming vooral aan het zien van de dingen. Hij stelt verder:
- Uit de waarneming ontstaat geheugen, een soort innerlijk nabeeld dat door herinnering is op te roepen.
- Vele waarnemingen en de herinnering daarvan leiden tot ervaring.
- Vakkundigheid of kunst komt voort uit veel ervaring van gelijksoortige situaties; en levert eem praktisch of productieve kennis.
- Wetenschappelijke kennis is niet productief, maar altijd theoretisch. Het is weten om het weten en nooit gericht op praktisch nut of genot.
De rol van waarneming bij de kennisverwerving
Waarneming : Onderwerpen[bewerken | brontekst bewerken]
- Bindingsprobleem
- Het bindingprobleem is de vraag hoe in onze hersenen allerlei afzonderlijke détails van objecten die wij waarnemen, worden gebundeld tot een geheel. Bij het waarnemen van een rode auto zien wij bijvoorbeeld niet allerlei losse détails of onderdelen (waaruit de auto is samengesteld) maar een compleet bewegend object. Binding is een centraal en nog onopgelost probleem voor de theorie van de waarneming en theorie van het bewustzijn.
- Gezichtspunt
- Het gezichtspunt is de richting van waaruit men naar iets kijkt, letterlijk of figuurlijk. Verwante begrippen zijn benadering, oogpunt, perspectief en standpunt.
- Qualia
- Qualia of enkelvoud "quale" zijn kwalitatieve eigenschappen van de waarneming
Vormen van waarneming[bewerken | brontekst bewerken]
- Auditieve waarneming
- Buitenzintuiglijke waarneming
- Buitenzintuiglijke waarneming is een waarneming die wordt gedaan zonder dat gebruik gemaakt wordt...
- Haptische waarneming
- Haptische waarneming ...erlands tastzin) wordt verstaan een zintuigelijke waarneming van organismen, die met bepaalde mechanismen waar...
- Onbewuste waarneming
- Het onderbewustzijn wordt ook wel het tweede bewustzijn genoemd. Bij het eerste bewustzijn worden waarnemingen bewust waargenomen en overdacht. Bij het onderbewustzijn worden waarnemingen wel waargenomen, maar dat gebeurt dan onbewust. Je denkt niet bewust na over de waarneming die je doet, maar toch neem je ze waar, onbewust. Onbewust worden die waarnemingen in het geheugen opgeslagen. Op een later tijdstip kunnen die onbewust opgeslagen waarnemingen, bewust gemaakt worden. Een gedachtegang kan dan zijn : "Hé heb ik dat niet eerder gezien (of gehoord, geroken, geproefd, gevoeld)?"
- Visuele waarneming
- Visuele waarneming of visuele perceptie is
- Zintuiglijke waarneming
- Voor de menselijke zintuigen, en dan met name voor de vijf klassiek worden de namen regelmatig vervangen door het corresponderende orgaan, de overeenkomstige waarneming of de bijpassende handeling.
Zintuig Anatomie Waarneming Handeling Gezichtsvermogen Ogen Licht, Kleur Zien Gehoor Slakkenhuis Geluid Horen Reukzin Reukzintuig Geur Ruiken Smaakzin Tong Smaak Proeven Tastzin Huid Aanraking (Druk) Voelen Evenwichtzin Evenwichtsorganen Rotatie, Positie "Oriënteren" Proprioceptie Spierspoeltjes en peeszintuigen Lichaamshouding Bewegen
- De eerste vier; gezichtsvermogen, gehoor, reukzin en de smaakzin vormen samen de speciale zintuigen. De tastzin kan men onderverdelen in drie aparte zintuigen, alledrie voornamelijk gelegen in de huid. Namelijk pressieperceptie (druk), Thermoceptie (warmte) en Nociceptie (pijn). Deze drie vormen de somatische zintuigen.
- En verder
- Buitenzintuiglijke waarneming of bovenzinnelijke waarneming
- Gekleurde waarneming
- Heldere waarneming
- Innerlijke waarneming
- Zuiver waarnemen