Cyrus II de Grote is de grondlegger van het Oud-Perzische Rijk dat geregeerd werd door het Huis van de Achaemeniden. De naam Cyrus is de Latijnse vorm van Kuros. Dit is weer de Griekse vorm van de Perzische naam Khurvausj die zo iets als op de zon (Khur-) gelijkend (vausj) betekent. Hij werd in 559 v. Chr. vorst van de Perzen, waar zijn familie al een aantal generaties over regeerde. Hij deed dat echter als vazal van het machtige rijk van
de Meden.
Cyrus slaagde er echter in tegen zijn leenheer Astyages in opstand te komen en de Meden te verslaan. Daarmee werd hij in 550 v. Chr. koning van Meden en Perzen en begon aan een reeks veroveringen die van het rijk het grootste wereldrijk zou maken dat de de wereld ooit nog gekend had.
Babylon, Palestina, Egypte, Bactrië, Klein-Azië, zelfs een deel van de Scythen moesten zijn gezag erkennen. Anders dan de Assyriërs en de Babyloniërs voor hem was het Perzisch gezag opmerkelijk tolerant en stond het open voor personen uit de overwonnen volkeren om in het Perzisch bestuur opgenomen te worden. De toleratie blijkt ook uit het feit dat mensenrechten al door Cyrus werden beschreven en de status van wet hadden. Een en ander had een religieuze achtergrond. De Perzen hingen het Zoroastrisme aan.
Cyrus is ook wel bekend onder de naam Kores of Coeros. Hij wordt genoemd in de Bijbel. In Jesaja 45:1 is geprofeteerd dat hij (Cyrus / Kores) de stad Babylon zal veroveren. In Daniël 10:1 wordt hij als koning der Perzen, die in Babylon regeert, genoemd.
